صبا مرادی نیا
عضو هیئت تحریریه
در گفتگو با مدیر امور ناشران بورس اوراق بهادار تهران مطرح شد
صرف سهام، پروژه محوری امور ناشران بورس تهران در سال جاری
مدیریت امور ناشران بورس اوراق بهادار تهران، به‌عنوان بازوی اجرایی و نظارتی بورس بر عملکرد شرکت‌های پذیرفته شد در بورس، نقش مهمی در انتظام و پویایی شرکت‌های بورسی و درنهایت بازار سرمایه کشور دارد. در این خصوص طی سال ۹۸ تحولاتی در حوزه دستورالعمل‌ها صورت گرفت و با تمرکز بیشتر بر فرایند اطلاع‌رسانی شرکت‌های پذیرفته‌شده بورسی، سعی شد تا از این طریق زمینه جهت پویایی بیشتری در فرایندها و ساختار عملکردی ناشران در بورس تهران فراهم شود. طوبی دهقانی مدیر امور ناشران بورس تهران در گفتگو با ماهنامه بورس به بررسی اقدامات سال گذشته این واحد و برنامه‌های سال ۹۹ پرداخته است. وی فراهم آوردن مقدمات جهت توسعه بیشتر روش افزایش سرمایه از طریق صرف سهام را یکی از مهم‌ترین پروژه‌های بورس در این حوزه می‌داند و معتقد است با آموزش و اطلاع‌رسانی بیشتر در این خصوص می‌توان شاهد استفاده بیشتر شرکت‌های بورسی از این روش بود.
لطفاً مختصری از عملکرد مدیریت امور ناشران بورس تهران در سال ۹۸ بیان کنید.
در سال گذشته با همکاری نمایندگان سازمان بورس و اوراق بهادار سه کارگاه بزرگ آموزشی برای ناشران پذیرفته شده در بورس تهران در مورد نحوه تهیه گزارش تفسیری مدیریت که ناشران ملزم به افشای آن هستند، برگزار و آموزش‌های لازم به‌صورت پرسش و پاسخ به آن‌ها داده شد . مدیریت امور ناشران درمجموع ۱۲۱۰ نفر ساعت صرف آموزش ناشران بورسی کرده است .
از دیگر اقداماتی که در سال ۹۸ توسط مدیریت امور ناشران با حضور آقای دکتر حسن امیری معاون نظارت بر بورس‌ها و ناشران سازمان بورس و اوراق بهادار انجام شد، برگزاری جلسه در مورد روش افزایش سرمایه از طریق صرف سهام با هلدینگ‌ها و ناشران بزرگ بود که استقبال مناسبی از آن صورت گرفت.
مدیریت امور ناشران برای سال جاری هزار نفر ساعت آموزش را برنامه‌ریزی کرده است و تمرکز این مدیریت بیشتر بر موضوع تأمین مالی از طریق صرف سهام خواهد بود تا با بحث و تبادل‌نظر، شرکت‌ها و اشخاص بیشتر با این روش آشنا شوند و سازوکارهای اجرایی آن واضح‌تر گردد. همچنین با توجه به مذاکرات صورت گرفته با سازمان بورس و اوراق بهادار مقرر شده است که طی ماه‌های آتی امور مربوط به پیاده‌سازی این روش محقق شود.
در مورد سهام شناور آزاد نیز این مدیریت در پایان سال ۹۸ با مدیران شرکت‌هایی که سهام شناور آزاد آن‌ها کمتر از ۱۰ درصد بود، جلساتی برگزار کرد. بعضی از آن‌ها شرکت‌های بودند که بخشی از سهام آن‌ها به‌صورت سهام عدالت در مالکیت شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی است و اجازه خریدوفروش آن را ندارند و انتظار می‌رود با آزادسازی سهام عدالت و عرضه آن‌ها توسط مردم در بورس تهران، مشکل پایین بودن درصد سهام شناور آزاد شرکت‌ها برطرف شود. شرکت‌های دیگری نیز وجود داشتند که سهامداران عمده آن‌ها به دلیل نگرانی بابت از دست دادن کرسی‌های هیئت‌مدیره، حاضر به عرضه سهام و افزایش درصد سهام شناور آزاد آن‌ها نبودند. طی مذاکراتی که با سهامداران عمده این شرکت‌ها صورت گرفت به آن‌ها پیشنهاد شد که متناسب با درصد مالکیت خود اقدام به عرضه سهام آن شرکت کنند تا به‌این‌ترتیب نگرانی آن‌ها برطرف شود. هم‌اکنون تعدادی از این شرکت‌ها درصد سهام شناور خود را به میزان قابل‌توجهی افزایش داده‌اند.
منظور از اجرایی شدن روش تأمین مالی از طریق صرف سهام، ورود شرکت‌ها به فرایند انجام آن است و یا اینکه به تدوین دستورالعمل و آیین‌نامه مربوطه مطرح است؟
یکی از اهداف اصلی مدیریت امور ناشران در سال جاری فراهم کردن بستر مناسب برای آشنایی هر چه بیشتر شرکت‌ها با این روش تأمین مالی است. طی جلسه برگزارشده مشخص شد که شرکت‌ها اطلاعاتی در زمینه افزایش سرمایه از طریق صرف سهام ندارند و با مزیت‌ها و پیشینه انجام آن آشنا نیستند باوجوداین که مقررات افزایش سرمایه از طریق صرف سهام موجود است.
آیا ممکن است علیرغم آشنایی شرکت‌ها با این روش، سازوکار مشخص و مدونی برای انجام آن وجود نداشته باشد؟
مدیریت امور ناشران سعی دارد با همکاری سازمان بورس و اوراق بهادار، سازوکاری برای این روش تهیه کرده و در دسترس عموم قرار دهد. به نظر بنده انجام این کار می‌تواند مؤثر باشد زیرا در حال حاضر بسیاری از سرمایه‌گذاران عادی حتی با روش‌های متعارف افزایش سرمایه نیز آشنایی ندارند. همچنین شرکت‌ها به‌طور دقیق از فرایندهای اجرایی آن آگاه نیستند. در سال جاری تمرکز مدیریت امور ناشران بر موضوع صرف سهام خواهد بود و در صورت نیاز به آموزش‌های بیشتر، این مدیریت با همکاری سازمان بورس و اوراق بهادار زمینه را برای انجام آن فراهم خواهد کرد. توجه داشته باشید که امور اجرایی مربوط به این روش در سازمان بورس و اوراق بهادار در حال انجام است.
اقدامات نظارتی مدیریت امور ناشران بورس تهران به چه صورت است؟
در بحث نظارت نیز مواردی به‌موجب دستورالعمل‌های افشا و پذیرش وجود دارد که پیگیری آن‌ها بر عهده این مدیریت است، ازجمله آن‌ها می‌توان به هشدار دادن از طریق درج پرچم، ارائه به‌موقع صورت‌های مالی و گزارش‌های ماهانه، میان‌دوره‌ای و سالانه و تصمیمات مجامع توسط شرکت‌ها و برگزاری کنفرانس اطلاع‌رسانی مربوط به تغییرات قیمت سهام بیش از ۵۰ درصد اشاره کرد. این مدیریت با شرکت‌های بورسی در ارتباط است و بخشی از اطلاعات آن‌ها روی سایت کدال و بخش دیگر آن روی سایت شرکت بورس قرار می‌گیرد. در سایت شرکت بورس تهران بخشی وجود دارد که نام شرکت‌های مشمول فرآیند تعلیق و وضعیت هر یک از آن‌ها در آن بخش درج می‌شود. برای مثال مدیریت امور ناشران به شرکتی که گزارش مالی ماهانه خود را ظرف مدت مشخصی ارائه ندهد این موضوع را یادآوری می‌کند و به اطلاع عموم می‌رساند تا مشخص شود که این عدم اطلاع‌رسانی از سوی ناشر بوده و در راستای این موضوع است که نماد معاملاتی آن متوقف نشود، زیرا قبل از این، نماد بسته و از شرکت درخواست می‌شد که اطلاعات خود را ارائه کند اما در حال حاضر به مردم هشدار داده می‌شود که این شرکت اطلاعات موردنظر را افشا نکرده است و مسئولیت تصمیم‌گیری با سهامدار است.
در مورد کنفرانس اطلاع‌رسانی مربوط به تغییرات قیمت سهام بیش از ۵۰ درصد و شفاف‌سازی تغییرات بیش از ۲۰ درصدی قیمت سهام نیز در دستورالعمل افشا اصلاحاتی صورت گرفت. در بحث طبقه‌بندی، مدیریت امور ناشران در هرسال طبق دستورالعمل، شرکت‌ها را براساس معیارهای پذیرش و افشا طبقه‌بندی می‌کند و این طبقه‌بندی در هر یک از بازارها و تابلوها انجام می‌شود. در سال گذشته این کار انجام شد و بعضی از شرکت‌ها ارتقا یا تنزل داشتند. همان‌طور که می‌دانید در بورس تهران دو بازار اول و دوم وجود دارد که بازار اول دارای دو تابلوی اصلی و فرعی است. دراین‌بین چند شرکت ارتقا پیدا کردند یعنی از بازار دوم به بازار اول منتقل شدند و بالعکس تعدادی از شرکت‌ها تنزل یافتند. در سال جاری نیز بالطبع بحث طبقه‌بندی وجود خواهد داشت زیرا طبق مقررات باید این امر اجرا شود.
شرکت‌های جدید پس از پذیرش و عرضه سهام خود در بورس تهران به‌عنوان ناشر شناخته شده و ازآن‌پس با مدیریت امور ناشران در ارتباط مستمر خواهند بود. این شرکت‌ها نیز مانند سایر ناشران طبق دستورالعمل مکلف به افشای اطلاعات لازم هستند در غیر این صورت به آن‌ها هشدارهای لازم داده می‌شود.
با توجه به ورود سرمایه‌گذاران جدید، برنامه و نقشه راه این مدیریت برای شناخت بیشتر این افراد با بازار سهام و جلوگیری از متضرر شدن آن‌ها چیست؟ به نظر شما برگزاری کنفرانس‌های اطلاع‌رسانی تا چه اندازه می‌تواند سودمند باشد؟
مردم عادی چون تخصصی در این زمینه ندارند ممکن است به این گزارش‌ها توجه نکنند. بنابراین بهتر است دانسته‌های مالی خود را افزایش دهند و تقویت کنند. این قبیل گزارش‌ها را تحلیل‌گران و متخصصان حوزه مالی درک می‌کنند و می‌توانند به شرکت‌ها نیز کمک کنند، برای مثال در کنفرانس‌های اطلاع‌رسانی مربوط به تغییرات قیمت سهام بیش از ۵۰ درصد، پرسش از ناشر عمدتاً توسط تحلیل‌گران صورت می‌گیرد زیرا همه سرمایه‌گذاران تخصص، زمان و بودجه کافی برای تحلیل این تعداد از شرکت‌ها را ندارند. تحلیل‌گران با طرح پرسش‌هایی در مورد رشد سودآوری، ساختار مالی و پروژه‌های در دست اجرای شرکت از یک‌سو به ارزیابی وضعیت شرکت می‌پردازند و از سوی دیگر افراد عادی را با آن شرکت بیشتر آشنا می‌کنند. این تحلیل‌گران اکثراً مدیران صندوق‌های سرمایه‌گذاری و سبدگردان‌ها هستند که با استفاده از دانش مالی خود، وجوه مردم را سرمایه‌گذاری می‌کنند و آن‌ها را منتفع می‌گردانند.
آیا رویه ارزیابی شرکت‌ها که در دستورالعمل‌ها و آیین‌نامه‌های مربوطه لحاظ شده است، تاکنون اصلاح شده است؟
این دستورالعمل‌ها مدام در حال اصلاح و تغییر هستند. برای مثال در مورد موضوع تغییرات بیش از ۲۰ درصدی قیمت سهام، ابتدا به این صورت بود که نماد معاملاتی ناشر یک روز کاری بسته می‌شد تا ناشر شفاف‌سازی کند اما این رویه کارآمد نبود. طی جلساتی که با مدیران سازمان بورس و اوراق بهادار برگزار شد، مقرر گردید رویه به این صورت تغییر کند که در صورت شفاف‌سازی یا عدم شفاف‌سازی ناشر، نماد معاملاتی پس از ۶۰ دقیقه بازگشایی شود. اصلاحات دستورالعمل پذیرش نیز نهایی و تصویب شده است و طبق ابلاغیه سازمان بورس و اوراق بهادار از تیرماه سال جاری اجرایی شده و شرکت‌ها ملزم به رعایت آن هستند.
مهم‌ترین اصلاحات صورت گرفته در دستورالعمل‌ها شامل چه مواردی است؟
در حوزه پذیرش بسیاری از موارد اصلاح شده‌اند. برای مثال حداقل سرمایه ثبت‌‌شده موردنیاز برای پذیرش در بازار دوم از رقم ۲۰ میلیارد تومان به رقم ۶۰ میلیارد تومان، در تابلوی فرعی بازار اول از رقم ۵۰ میلیارد تومان به رقم ۱۵۰ میلیارد تومان و در تابلوی اصلی بازار اول از رقم ۱۰۰ میلیارد تومان به رقم ۲۰۰ میلیارد تومان افزایش پیدا کرده است. در بحث ناشران نیز، برخی از معیارهای طبقه‌بندی و لغو پذیرش تغییر کرده است. همچنین، موضوع امتیاز حاکمیت شرکتی به دستورالعمل افزوده شده است.
موضوع دیگری که در دستورالعمل دیده شده، بحث حاکمیت شرکتی است که امتیازبندی آن بر عهده بورس اوراق بهادار تهران است. برنامه مدیریت امور ناشران در سال جاری، محاسبه و اعلام امتیاز حاکمیت شرکتی است که لازمه آن داشتن صورت‌های مالی شرکت‌ها است. سال مالی بیشتر شرکت‌ها منتهی به پایان اسفند است و تا پایان تیرماه سال بعد مهلت دارند مجمع خود را برگزار کنند. به‌محض افشای صورت‌های مالی سالانه حسابرسی شده شرکت‌ها، امتیازبندی حاکمیت شرکتی توسط این مدیریت انجام خواهد شد.
آیا همانند موضوع شفاف‌سازی و افشای اطلاعات که شرکت‌ها طبق دستورالعمل ملزم به رعایت آن هستند در بحث حاکمیت شرکتی نیز این مدیریت از اختیارات کافی برای نظارت که لازمه ارزیابی شرکت‌ها است برخوردار است؟
مدیریت امور ناشران به طریقی که حسابرس در داخل شرکت مستقر می‌شود و اسناد و مدارک را بررسی می‌کند، کار ارزیابی و امتیازبندی شرکت‌ها را انجام نمی‌دهد بلکه به‌صورت کلی بر اساس مدارک و مستنداتی که شرکت افشا می‌کند و در دسترس عموم قرار می‌گیرد، امتیازبندی را انجام می‌دهد و این عمل به‌مرور بهبود می‌یابد یعنی چنانچه مشکلی در امتیازبندی وجود داشته باشد قابل اصلاح است. این امر مستلزم آن است که شرکت در حد توان اطلاعات شفافی را در اختیار این مدیریت قرار دهد و دقیقاً در چهارچوب دستورالعمل مربوطه عمل کند.
این امتیازبندی چند بار در سال انجام می‌شود؟
سالی یک‌بار انجام خواهد شد و به‌تازگی در مقررات گنجانده شده است.
به نظر شما شرکت‌ها از این موضوع استقبال لازم را به عمل می‌آورند؟
حاکمیت شرکتی یک بحث زیرساختی است و شرکت ملزم به انجام آن است، بنابراین اگر شرکتی آن را نادیده بگیرد یعنی احتمالاً در ساختار آن مشکلاتی وجود دارد. در واقع این موضوع با هدف تقویت شرکت‌ها طراحی شده است.
پیاده‌سازی حاکمیت شرکتی چه مزایایی برای سهامداران خواهد داشت؟
در این رابطه بحث شفاف‌سازی و بهبود اداره شرکت مطرح است. هر شرکتی که ساختار حاکمیتی قوی‌تری داشته باشد منفعت بیشتری را نصیب سهامداران خود می‌کند و در مقابل شرکتی که از افشای اطلاعات لازم خودداری می‌کند موجب سردرگمی سهامداران خود می‌شود. پیاده‌سازی حاکمیت شرکتی برای عموم سرمایه‌گذاران و کلیت بازار سرمایه خوب است. برای مثال سامانه کدال به این منظور ایجاد شد که شرکت‌ها بتوانند اطلاعاتشان را در آن بارگذاری و عموم مردم از این اطلاعات استفاده کنند. پیش از آن، شرکت‌ها فقط به سهامداران عمده خود اطلاعات ارائه می‌دادند. به‌طورکلی حاکمیت شرکتی در راستای بهبود اداره شرکت است و کلیه ذینفعان از آن بهره‌مند می‌شوند.
آیا امتیازبندی برای شرکت‌ها در سال‌های گذشته نیز انجام می‌شد؟
بله این اقدام در گذشته به‌صورت امتیازبندی داخلی انجام می‌شد اما نتایج آن در دسترس عموم قرار نمی‌گرفت، زیرا لازم بود که مجوز آن توسط سازمان بورس و اوراق بهادار صادر شود. در حال حاضر نیز باید از سوی سازمان بورس و اوراق بهادار مشخص شود که اعلام نتایج امتیازبندی حاکمیت شرکتی می‌تواند توسط بورس تهران اعلام شود.
آیا سازوکار امتیازبندی حاکمیت شرکتی طراحی و نحوه ارزیابی شرکت‌ها مشخص‌شده است؟
این موضوع بر اساس دستورالعمل حاکمیت شرکتی است و خارج از چهارچوب آن نیست. تعدادی سؤال طراحی‌شده که شرکت‌ها را از نظر حاکمیت شرکتی امتیازبندی می‌کند. برای مثال آیا سود نقدی سهام را به‌موقع پرداخت می‌شود . در ترکیب هیئت‌مدیره، حداقل یک عضو غیرموظف حضور دارد. البته در حال حاضر فرایند امتیازبندی حاکمیت شرکتی نهایی نشده و این کار باید با هماهنگی سازمان بورس و اوراق بهادار تکمیل و اجرایی شود.
طرح مکانیزه شدن ارتباط با ناشران در چه مرحله‌ای است؟ این طرح چه مزایایی دارد؟
مدیریت امور ناشران از طریق سامانه کدال با شرکت‌ها در ارتباط است. با مکانیزه شده امور نظارتی و پیاده‌سازی این طرح، امور محموله به‌صورت سیستمی انجام خواهد شد و کارایی مدیریت افزایش می‌یابد.
