انواع دسترسی مشتریان به بازارهای سرمایه
کامران سلمانی قرائی
کارشناس مسئول تحقیق و توسعه بورس تهران
انواع دسترسی مشتریان به بازارهای سرمایه
بخش اول : دسترسی برخط (آنلاین)
مشتریان در بازارهای سرمایه بعد از دریافت کد معاملاتی از شرکت کارگزاری، می‌توانند سفارش‌های خود را به روش‌های مختلفی به سیستم معاملات بورس ارسال کنند که شامل ارسال سفارش به صورت سنتی۱ (از طریق تلفن یا حضوری)، معاملات برخط۲، دسترسی مستقیم به بازار۳ و دسترسی حمایت‌شده۴ است. قبل از ظهور اینترنت، سرمایه‌گذاران و معامله‌گران سفارش‌های خود را به صورت سنتی یعنی از طریق تلفن به‌کارگزار اعلام می‌کردند و کارگزار اقدام به ارسال سفارش آنها به سیستم معاملات بورس می‌کرد که زمان‌بر بودن این فرآیند منجر به کند شدن روند معاملات می‌شد. با توسعه تکنولوژی‌ها و با پیدایش اینترنت، معاملات در بورس‌های اوراق بهادار آسان‌تر و در دسترس‌تر شد. معاملات از طریق اینترنت به طور قابل‌توجهی متفاوت از روش سنتی است. در معاملات برخط، سرمایه‌گذار از طریق اینترنت و بدون نیاز به تماس با کارگزار، اقدام به ارسال سفارش می‌کند. سرمایه‌گذار علاوه بر دریافت اطلاعات معاملاتی و اطلاعات حساب خود، می‌تواند نظارت لحظه‌ای بر قیمت اوراق بهادار داشته باشد. تمام سرمایه‌گذارانی که با نحوه استفاده از کامپیوتر و اینترنت آشنایی داشته و توانایی برطرف کردن مشکلات عادی مربوط به استفاده از کامپیوترهای شخصی را داشته باشند، می‌توانند از معاملات برخط استفاده کنند. در این بخش از نوشتار به بررسی فرایند دسترسی برخط مشتریان به بازار سرمایه و الزامات مربوط به معاملات برخط در برخی از بورس‌های اوراق بهادار پرداخته شده است.
علاوه بر روش سنتی و معاملات برخط، برخی از سرمایه‌گذاران (معمولاً سرمایه‌گذاران نهادی) که معیارهای تعیین‌شده توسط بورس‌های اوراق بهادار را رعایت می‌کنند، می‌توانند به صورت مستقیم یا حمایت‌شده به سیستم معاملات بورس دسترسی داشته باشند. در دسترسی مستقیم به بازار، زیرساخت‌های فنی مشتری از طریق یک لینک ارتباطی اختصاصی با سیستم مدیریت سفارش کارگزار۵ وصل بوده و مشتری از این طریق اقدام به ارسال سفارش به سیستم مدیریت سفارش کارگزار می‌کند که این سفارش‌ها بعد از اعتبارسنجی‌های لازم به سیستم معاملات بورس ارسال می‌شوند. همچنین در دسترسی حمایت‌شده، مشتری همانند کارگزار، مستقیماً سفارش خود را به سیستم معاملات بورس ارسال می‌کند و نیازی به ارسال سفارش به سیستم مدیریت سفارش کارگزار نیست. معیارهای لازم برای صدور مجوز دسترسی مستقیم به بازار یا دسترسی حمایت‌شده برای مشتریان در بخش دوم این نوشتار که در شماره بعدی ماهنامه آورده خواهد شد، مورد بررسی قرار گرفته است.
لازم به ذکر است که مشتریان با توجه به تجربه و دانش خود در زمینه فعالیت‌های سرمایه‌گذاری به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند که می‌توان به مشتریان خرد و حرفه‌ای اشاره کرد که شرایط هر یک از این مشتریان در بخش سوم این نوشتار مورد بررسی قرار گرفته است.
برای مطالعه متن کامل به ماهنامه بورس ویژه مهر و آبان‌ماه ۱۳۹۹ شماره ۱۸۴-۱۸۳ مراجعه نمایید.
