عملکرد صندوق‌های سرمایه‌گذاری در خردادماه ۱۴۰۳
بازارهای مالی مکان مناسبی برای سرمایه‌گذاری هستند و بیشتر افراد جامعه تمایل دارند پس‌اندازها و ثروت خود را در این بازارها سرمایه‌گذاری کنند؛ اما مسئله اساسی، عدم آشنایی همه اقشار جامعه با این بازارها است و در شرایطی که به‌صورت شخصی اقدام به سرمایه‌گذاری کنند و از مشاوران مالی کمک نگیرند، متحمل زیان‌های جبران‌ناپذیری خواهند شد. البته به دلیل هزینه‌های نسبتاً بالا، استفاده از خدمات مشاوران مالی برای مبالغ جزئی مقرون‌به‌صرفه نخواهد بود. در این شرایط بهترین راه‌حل استفاده از واسطه‌های مالی است که آنها منابع مالی خرد سرمایه‌گذاران را جمع‌آوری کرده و بعد از یک کاسه کردن آن به منابع مالی هنگفتی دست پیدا می‌کنند و با استفاده از تخصص افراد حرفه‌ای و باتجربه در زمینه سرمایه‌گذاری، این منابع را به سمت بازارهای مالی هدایت می‌کنند و بهترین گزینه‌های سرمایه‌گذاری را برای سرمایه‌گذاران خود انتخاب و سود حاصله را به نسبت آورده سرمایه‌گذاران بین آنها تقسیم می‌کنند. یکی از این نهادهای مالی، صندوق‌های سرمایه‌گذاری هستند. صندوق‌های سرمایه‌گذاری انواع مختلفی دارند که این تنوع می‌تواند انواع سلیقه‌های سرمایه‌گذاری را با انواع ریسک‌پذیری و بازده مورد انتظار پوشش دهد. صندوق‌های سرمایه‌گذاری بر اساس ترکیب دارایی در سه گروه صندوق‌های سرمایه‌گذاری سهامی، با درآمد ثابت و مختلط قرار می‌گیرند که از نظر الزامات سرمایه‌گذاری که از سوی سازمان بورس و اوراق بهادار ابلاغ‌شده، با یکدیگر تفاوت دارند. همچنین از نظر نوع سرمایه‌گذاری به دو دسته صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک و صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل‌معامله تقسیم‌بندی می‌شوند. علاوه بر صندوق‌های یادشده، صندوق‌های سرمایه‌گذاری اختصاصی بازارگردانی نیز در بازار سرمایه ایران مشغول فعالیت هستند. در این گزارش، با استفاده از داده‌ها و اطلاعات سامانه رسام، به ارائه وضعیت و عملکرد این صندوق‌ها که در بازار سرمایه ایران فعال هستند، پرداخته شده است.
ترکیب و ارزش دارایی‌های صندوق‌های سرمایه‌گذاری در خردادماه
طی خردادماه ۱۴۰۳، کل ارزش خالص دارایی‌های صندوق‌های سرمایه‌گذاری تقریباً با ۱۷۵ هزار میلیارد ریال افزایش، به مبلغ ۸,۵۱۲ هزار میلیارد ریال رسید. بیشترین افزایش ریالی در ارزش خالص دارایی‌ها مربوط به صندوق‌های با درآمد ثابت بوده که نسبت به ابتدای ماه، حدود ۱۳۱ هزار میلیارد ریال معادل ۳/۴ درصد افزایش یافته است. صندوق‌های بازارگردانی نیز تقریباً با ۵۲ هزار میلیارد ریال کاهش معادل منفی ۳/۲ درصد، بیشترین کاهش ریالی در ارزش خالص دارایی‌ها را در میان صندوق‌های سرمایه‌گذاری ثبت کرده‌اند.
نمودار ۱- تغییر ارزش خالص دارایی‌های صندوق‌ها به تفکیک نوع صندوق (میلیارد ریال) – تا ابتدای تیرماه ۱۴۰۳
نمودار ۲، روند تغییرات کل ارزش خالص دارایی‌های همه صندوق‌های سرمایه‌گذاری را در طول خردادماه ۱۴۰۳ بر حسب میلیارد ریال نشان می‌دهد. نتایج نشان‌دهنده افزایش ۲/۱ درصدی در مجموع ارزش خالص دارایی‌های صندوق‌ها در این ماه است.
نمودار ۲- ارزش خالص دارایی‌های تمامی صندوق‌ها (میلیارد ریال) – تا ابتدای تیرماه ۱۴۰۳
صندوق‌های سرمایه‌گذاری مجموعاً ۲۷ درصد از منابع مالی خود را در سهام، ۳۷ درصد را در اوراق مشارکت، ۲۹ درصد را در سپرده‌های بانکی و وجه نقد و حدود ۷ درصد را در سایر دارایی‌ها، سرمایه‌گذاری کرده‌اند. در نمودار ۳، ترکیب دارایی‌های تحت مدیریت صندوق‌های سرمایه‌گذاری نشان داده شده است.
نمودار ۳- ترکیب دارایی‌های تحت مدیریت صندوق‌های سرمایه‌گذاری (درصد) – تا ابتدای تیرماه ۱۴۰۳
بررسی عملکرد صندوق‌های سرمایه‌گذاری
در جدول‌های ۱ تا ۴، صندوق‌های سرمایه‌گذاری با بیشترین بازدهی در هر گروه از صندوق‌های با درآمد ثابت، سهامی، مختلط و قابل‌معامله در بورس ارائه شده است. از بین صندوق‌های با درآمد ثابت، صندوق «مشترک صبای هدف» با ۲/۸ درصد، بیشترین بازدهی را کسب کرده است. بازدهی یک سال گذشته این صندوق معادل ۲۲/۹ درصد بوده است.
صندوق سرمایه‌گذاری «حفظ ارزش دماوند» با ۲/۴ درصد، بیشترین بازدهی را در میان صندوق‌های سهامی کسب کرده است. صندوق سرمایه‌گذاری «اعتبار سهام ایرانیان» با فاصله اندک، در رتبه دوم قرار دارد.
در خردادماه ۱۴۰۳، صندوق «ارمغان یکم ملل» با بازدهی ۱/۶ درصدی، بیشترین بازدهی را در میان صندوق‌های مختلط داشته است. بازدهی یک سال گذشته این صندوق معادل ۰/۵ درصد بوده است.
صندوق «واسطه‌گری مالی یکم» با بازدهی ۷/۹ درصدی، بیشترین بازدهی را در میان صندوق‌های قابل‌معامله در بورس طی خردادماه ۱۴۰۳ داشته است. بازدهی یک سال گذشته این صندوق منفی ۱۳/۰ درصد بوده است.
در بخش بعدی، میانگین بازده صندوق‌های سهامی با بازده شاخص کل بورس و شاخص کل فرابورس طی خردادماه ۱۴۰۳ مقایسه شده است. همانطورکه در نمودار ۴ مشاهده می‌شود، صندوق‌های سهامی در مقایسه با شاخص کل بورس، عملکرد ضعیف‌تر و در مقایسه با شاخص کل فرابورس، عملکرد بهتری داشته‌اند.
نمودار ۴- مقایسه بازده صندوق‌های سهامی با بازده بورس و فرابورس (درصد) – تا ابتدای تیرماه ۱۴۰۳
وضعیت ورود و خروج نقدینگی در صندوق‌های سرمایه‌گذاری
طی خردادماه ۱۴۰۳، ورود پول به کل صندوق‌ها (به‌واسطه صدور واحدهای سرمایه‌گذاری) حدود ۱,۰۰۳ هزار میلیارد ریال و خروج پول از آنها (به‌واسطه ابطال واحدهای سرمایه‌گذاری) نیز تقریباً ۸۳۱ هزار میلیارد ریال بوده است. بنابراین، خالص ورود سرمایه به کل صندوق‌های سرمایه‌گذاری حدود ۱۷۲ هزار میلیارد ریال بوده است. بیشترین خالص ورود پول به صندوق‌های سرمایه‌گذاری حدود ۱۲۲ هزار میلیارد ریال و مربوط به صندوق‌های قابل‌معامله در بورس و بیشترین خالص خروج پول از صندوق‌های سرمایه‌گذاری حدود ۵۰۹ میلیارد ریال و مربوط به صندوق‌های مختلط بوده است. نمودار ۵، ورود پول به کل صندوق‌ها و خروج پول از آنها را به‌واسطه صدور یا ابطال واحدهای سرمایه‌گذاری طی خردادماه ۱۴۰۳ نشان می‌دهد.
نمودار ۵- نمودار میله‌ای ورود و خروج جریان نقد در صندوق‌های سرمایه‌گذاری (میلیارد ریال) – تا ابتدای تیرماه ۱۴۰۳
