عملکرد صندوق‌های سرمایه‌گذاری در مردادماه ۱۴۰۱
بازارهای مالی مکان مناسبی برای سرمایه‌گذاری هستند و بیشتر افراد جامعه تمایل دارند پس‌اندازها و ثروت خود را در این بازارها سرمایه‌گذاری کنند؛ اما مسئله اساسی، عدم آشنایی همه اقشار جامعه با این بازارها است؛ به‌طوری‌که در بسیاری از موارد اگر به‌صورت شخصی اقدام به سرمایه‌گذاری کنند و از مشاوران مالی کمک نگیرند، ممکن است متحمل زیان‌های جبران‌ناپذیری شوند. البته به‌دلیل هزینه‌های نسبتاً بالا، استفاده از خدمات مشاوران مالی برای مبالغ جزئی، مقرون‌به‌صرفه نخواهد بود. در این شرایط بهترین راه‌حل، استفاده از واسطه‌های مالی است که آنها منابع مالی خرد سرمایه‌گذاران را جمع‌آوری کرده و بعد از یک‌کاسه کردن آن، به منابع مالی هنگفتی دست پیدا می‌کنند و با استفاده از تخصص افراد حرفه‌ای و باتجربه در زمینه سرمایه‌گذاری، این منابع را به سمت بازارهای مالی هدایت می‌کنند و بهترین گزینه‌های سرمایه‌گذاری را برای سرمایه‌گذاران خود انتخاب و سود حاصله را به نسبت آورده سرمایه‌گذاران بین آنها تقسیم می‌کنند. یکی از این واسطه‌های مالی، صندوق‌های سرمایه‌گذاری هستند. صندوق‌های سرمایه‌گذاری انواع مختلفی دارند که این تنوع می‌تواند انواع سلیقه‌های سرمایه‌گذاری را با انواع ریسک‌پذیری و بازده موردانتظار پوشش دهد. صندوق‌های سرمایه‌گذاری بر اساس ترکیب دارایی در سه گروه صندوق‌های سرمایه‌گذاری سهامی، با درآمد ثابت و مختلط قرار می‌گیرند که از نظر الزامات سرمایه‌گذاری ابلاغ‌شده از سوی سازمان بورس و اوراق بهادار، با یکدیگر تفاوت دارند. همچنین از نظر نوع سرمایه‌گذاری، به دو دسته صندوق‌های سرمایه‌گذاری مبتنی بر صدور و ابطال و صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل‌معامله در بورس تقسیم می‌شوند. علاوه بر صندوق‌های یادشده، صندوق‌های سرمایه‌گذاری اختصاصی بازارگردانی نیز در بازار سرمایه ایران مشغول فعالیت هستند. در این گزارش، با استفاده از داده‌ها و اطلاعات سامانه رسام، به ارائه وضعیت و عملکرد صندوق‌های سرمایه‌گذاری فعال در بازار سرمایه ایران پرداخته شده است.
ترکیب و ارزش دارایی‌های صندوق‌های سرمایه‌گذاری در مردادماه
کل ارزش خالص دارایی‌های صندوق‌های سرمایه‌گذاری در مردادماه ۱۴۰۱ تقریباً با ۱۶۳ هزار میلیارد ریال افزایش به مبلغی حدود ۶,۱۶۶ هزار میلیارد ریال رسید و برای اولین بار از مرز ۶,۰۰۰ هزار میلیارد ریال عبور کرد. بیشترین افزایش ریالی در ارزش خالص دارایی‌ها مربوط به صندوق‌های با درآمد ثابت بوده که نسبت به ابتدای ماه، حدود ۱۰۲ هزار میلیارد ریال معادل ۲/۷ درصد افزایش یافته است. صندوق‌های بازارگردانی نیز تقریباً با ۱۲ هزار میلیارد ریال کاهش معادل منفی ۱/۷ درصد، بیشترین افت ارزش خالص دارایی‌ها را در میان صندوق‌های سرمایه‌گذاری ثبت کرده‌اند.
نمودار ۲، روند تغییرات کل ارزش خالص دارایی‌های همه صندوق‌های سرمایه‌گذاری را در طول مردادماه ۱۴۰۱ بر حسب میلیارد ریال نشان می‌دهد. نتایج، نشان‌دهنده تغییرات مثبت در میزان کل ارزش خالص دارایی‌های همه صندوق‌های سرمایه‌گذاری است.
صندوق‌های سرمایه‌گذاری مجموعاً ۱۹ درصد از منابع مالی خود را در سهام، ۴۲ درصد را در اوراق مشارکت، ۳۵ درصد را در سپرده‌های بانکی و وجه نقد و حدود ۴ درصد را در سایر دارایی‌ها، سرمایه‌گذاری کرده‌اند. در نمودار ۳، ترکیب دارایی‌های تحت مدیریت صندوق‌های سرمایه‌گذاری نشان داده شده است.
بررسی عملکرد صندوق‌های سرمایه‌گذاری
در جدول‌های ۱ تا ۴، صندوق‌های سرمایه‌گذاری با بیشترین بازدهی در هر گروه از صندوق‌های با درآمد ثابت، سهامی، مختلط و قابل‌معامله در بورس ارائه شده است. از بین صندوق‌های با درآمد ثابت، صندوق «با درآمد ثابت کوثر یکم» بیشترین بازدهی را کسب کرده است. بازدهی این صندوق در مردادماه ۱۴۰۱ برابر با ۲/۸ درصد و بازدهی یک سال گذشته آن معادل ۲۱/۹ درصد بوده است.
در مردادماه ۱۴۰۱، صندوق «مشترک نوید انصار» با بازدهی ۲/۳ درصد، بهترین عملکرد را در بین صندوق‌های سهامی داشته است. با این وجود، بازدهی یک سال گذشته این صندوق معادل منفی ۱/۵ درصد بوده است.
صندوق مختلط «توسعه پست بانک» با بازدهی ۱/۷ درصدی در مردادماه ۱۴۰۱، بیشترین بازدهی را در میان صندوق‌های مختلط داشته است. صندوق تازه‌تأسیس «زیتون نماد پایا» نیز با اختلاف اندکی، در جایگاه دومِ برترین صندوق‌های مختلط در این ماه قرار گرفته است.
در مردادماه ۱۴۰۱، صندوق «واسطه‌گری مالی یکم» با بازدهی ۱۰/۹ درصدی، بهترین عملکرد را در بین صندوق‌های قابل‌معامله در بورس داشته است. باید توجه داشت که این بازدهی بر اساس رشد ارزش خالص دارایی‌ها محاسبه شده است، درصورتی‌که قیمت معاملاتی این صندوق حدود ۰/۵ درصد افت داشته است.
در بخش بعدی، میانگین بازده صندوق‌های سهامی با بازده شاخص کل بورس و شاخص کل فرابورس طی مردادماه ۱۴۰۱ مقایسه شده است. همانطورکه در نمودار ۴ مشاهده می‌شود، بازده صندوق‌های سهامی در مقایسه با بازده شاخص کل بورس، عملکرد بهتری داشته‌اند، اما نسبت به بازده شاخص کل فرابورس، عملکرد ضعیف‌تری را به ثبت رسانده‌اند.
وضعیت ورود و خروج نقدینگی در صندوق‌های سرمایه‌گذاری
طی مردادماه ۱۴۰۱، ورود پول به کل صندوق‌ها (به‌واسطه صدور واحدهای سرمایه‌گذاری) حدود ۷۳۹ هزار میلیارد ریال و خروج پول از آنها (به‌واسطه ابطال واحدهای سرمایه‌گذاری) نیز تقریباً ۵۸۵ هزار میلیارد ریال بوده است. بنابراین، خالص ورود سرمایه به کل صندوق‌های سرمایه‌گذاری معادل ۱۵۴ هزار میلیارد ریال بوده است. بیشترین خالص ورود پول به صندوق‌های سرمایه‌گذاری حدود ۸۴ هزار میلیارد ریال مربوط به صندوق‌های قابل‌معامله و بیشترین خالص خروج پول از صندوق‌های سرمایه‌گذاری حدود ۲ هزار میلیارد ریال مربوط به صندوق‌های سهامی بوده است. نمودار ۵، ورود پول به کل صندوق‌ها و خروج پول از آنها را به‌واسطه صدور یا ابطال واحدهای سرمایه‌گذاری طی مردادماه ۱۴۰۱ نشان می‌دهد.
