اجرای صحیح حاکمیت شرکتی، تمرکز اصلی نهاد ناظر در سال ۱۴۰۳
در گفتگوی نوروزی رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار مطرح شد
اجرای صحیح حاکمیت شرکتی، تمرکز اصلی نهاد ناظر در سال ۱۴۰۳
۱ فروردین‌ماه
رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار با اعلام اینکه تمرکز نهاد ناظر در سال ۱۴۰۳ بر اجرای صحیح حاکمیت شرکتی است و انحصار صدور مجوز نهادهای مالی در بازار سرمایه شکسته شده، اظهار داشت: بازار سرمایه از طریق تخصیص درست منابع و تشکیل سرمایه، دارای نقشی جدی از لحاظ افزایش تولید است.
مجید عشقی در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری بازار سرمایه ایران(سنا)، به اقدامات انجام‌شده از سال ۱۴۰۰ تاکنون اشاره کرد و گفت: در این زمینه تلاش شد تا طبق برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده به حوزه‌ها ورود کرده و زمینه رفع مسائلی که از چند سال گذشته باعث ایجاد چالش در بازار سرمایه شده بود را فراهم کنیم.
رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار با تأکید بر اینکه فضای کلی بازار سرمایه پس از سال ۱۳۹۹ تحت تأثیر رکود، مضیقه‌های مالی دولت و سیاست‌های انقباضی در شرایطی سخت قرار گرفت، افزود: در ابتدای فعالیتم در سازمان بورس و اوراق بهادار تلاش کردیم تا برخی از مباحث داخلی را در زمینه ارتقای نظارت هوشمند موردبررسی قرار دهیم. درنهایت موفق شدیم تا این مسائل را در چند ماه نخست فعالیت در سازمان بورس و اوراق بهادار به مرحله اجرا برسانیم.
صف‌های طولانی برای دریافت مجوزها
وی به وجود صف‌های طولانی برای دریافت مجوزها در چند سال گذشته اشاره کرد و گفت: در برخی از نهادهای مالی شاهد حضور ۲۰۰ مجموعه برای دریافت مجوز سبدگردانی بودیم که در این زمینه تلاش شد تا ضمن بررسی درخواست متقاضیان به مسائل مربوطه پاسخ داده شود.
عشقی افزود: اقدامات موردنظر در این خصوص را با سرعتی به نسبت معقول پیش بردیم، به‌گونه‌ای که اکنون دیگر شاهد وجود هیچ صفی برای نهادهای مالی نیستیم.
رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار به شکسته شدن انحصار صدور مجوز نهادهای مالی اشاره کرد و اظهار داشت: افرادی که در بازار سرمایه قادر به راه‌اندازی و مدیریت نهادهای مالی بودند مجوز مدنظر را از سازمان بورس و اوراق بهادار دریافت کردند و اکنون دیگر با مشکل چندانی در حوزه ارائه خدمات به سهامداران مواجه نیستیم.
جذب منابع چشمگیر در بازار سرمایه با کمک صندوق‌های سرمایه‌گذاری
ایشان با اعلام اینکه از سال ۱۴۰۱ پیگیر افزایش میزان سرمایه‌گذاری غیرمستقیم در بازار سرمایه بودیم، اعلام کرد: در این زمینه توسعه صندوق‌های سرمایه‌گذاری را در دستور کار قرار دادیم که در این راستا مجوزهای جدیدی را برای صندوق‌هایی که از گذشته در بازار وجود داشتند و صندوق‌های جدیدی که بازار به آنها نیاز داشت صادر کردیم.
رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار به نوآوری‌های پیشنهاد‌شده از سوی نهادهای مالی اشاره کرد و گفت: صندوق‌هایی مانند صندوق‌های اهرمی، صندوق مختص اوراق دولتی، صندوق اصل تضمین سرمایه و صندوق بازنشستگی تکمیلی ازجمله صندوق‌های جدیدی هستند که در بلندمدت قادر به جذب منابع قابل‌توجه برای بازار سرمایه خواهند بود.
تشکیل سرمایه، برنامه مهم سازمان بورس و اوراق بهادار در سال ۱۴۰۲
وی به اقدام مهم سازمان بورس و اوراق بهادار در حوزه تأمین مالی و تشکیل سرمایه در سال ۱۴۰۲ تأکید کرد و افزود: در ابتدا تلاش شد تا ارتباط نزدیک‌تری را با بنگاه‌های اقتصادی برقرار کنیم. برقراری ارتباط مستقیم با فعالان اقتصادی بنگاه‌ها از طریق سفرهای استانی، ازجمله اقداماتی بود که در سال ۱۴۰۱ در دستور کار قرار گرفت و در سال ۱۴۰۲ ادامه پیدا کرد.
عشقی اظهار داشت: سفرهای استانی این امکان را برای استان‌ها فراهم کرد تا ضمن شناخت اولیه بازار سرمایه، ارتباط مستقیمی را با ارکان بازار سرمایه داشته باشند که ثمرات این اقدامات به‌مرور در بازار نمایان خواهد شد.
راه‌اندازی نخستین شرکت سهامی عام پروژه
رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار به امکان استفاده شرکت‌های بزرگ از ابزارهای سرمایه‌گذاری اشاره کرد و به سنا گفت: شرکت‌های کوچک و متوسط که در استان‌ها حضور دارند از شناخت چندانی در رابطه با این ابزارها برخوردار نیستند، این در حالی است که بررسی‌های انجام‌شده نشان‌دهنده جذابیت ابزارهای سرمایه‌گذاری برای بنگاه‌های اقتصادی و شرکت‌های کوچک و متوسط است.
وی با اعلام اینکه تاکنون به استان‌های صنعتی کشور مانند کرمان، یزد، مازندران، خراسان رضوی، کرمانشاه، سمنان و بندرعباس سفر کرده‌ایم، اظهار داشت: در سفرهای استانی ضمن ایجاد ارتباط بین نهادهای مالی و بنگاه‌های اقتصادی کوچک و متوسط حدود ۲۰ درخواست برای پذیرش در بورس تهران و فرابورس ایران ارائه شد.
عشقی گفت: راه‌اندازی نخستین شرکت سهامی عام پروژه از جمله نتایج این سفرهای استانی بود و این پروژه در ۱ تا ۲ ماه آینده به بهره‌برداری خواهد رسید.
رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار ادامه داد: حضور ارکان بازار سرمایه باعث ایجاد تسهیل در ارتباطات و هموارتر شدن مسیر تأمین مالی و حضور در بازار سرمایه خواهد شد.
دفاع از حقوق سهامداران با دید بلندمدت
وی دفاع از حقوق سهامداران با دید بلندمدت را یکی از فعالیت‌های مهم انجام‌شده در سازمان بورس و اوراق بهادار دانست و اظهار داشت: در این زمینه مسائل مختلفی را پیگیری کردیم اما دسترسی به اطلاعات بازار توسط معامله‌گران ازجمله مباحثی بود که از سال‌های گذشته موردبحث قرار گرفت.
عشقی با بیان اینکه تاکنون در هیچ‌یک از بورس‌ها سابقه نداشته که اطلاعات بازار در اختیار همه معامله‌گران قرار بگیرد، گفت: به‌طورمعمول این اطلاعات به‌صورت فروش اشتراک در اختیار سرمایه‌گذاران قرار می‌گیرد.
ایشان با اعلام اینکه در این زمینه زیرساخت‌هایی فراهم شد تا اطلاعات سفارش همه مشتریان در سامانه‌های معاملات برخط نمایش داده شود، افزود: در گذشته این اطلاعات فقط در اختیار معامله‌گران کارگزاری‌ها بود اما نمایش عمق مظنه، دسترسی متقارنی را در زمینه اطلاعات مهم برای فعالان بازار ایجاد کرد.
افزایش دو مرحله ای دامنه نوسان در بازار
وی با اشاره به تصمیمات اتخاذشده در حوزه دامنه نوسان به سنا اعلام کرد: این اقدام در راستای روان‌تر شدن معاملات بازار در دستور کار قرار گرفت، دامنه نوسان در ۲ مرحله و با پیشنهاد بورس تهران و فرابورس ایران افزایش یافت و باعث شد تا دیگر شاهد صف‌های طولانی و چندروزه در برخی از سهام شرکت‌ها نباشیم.
عشقی اظهار داشت: این اقدام با درخواست بورس تهران و فرابورس ایران می‌تواند تداوم پیدا کند اما اجرای آن با در نظر گرفتن شرایط بازار و نظر کارشناسی ادامه‌دار خواهد بود.
توزیع سود به صورت متمرکز از طریق سامانه سجام
رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار توزیع سود به‌صورت متمرکز را به‌عنوان دیگر اقدام این سازمان معرفی کرد و گفت: فعالان بازار همیشه گلایه‌مند این موضوع بودند که برای دریافت سود به دنبال شرکت‌ها هستند. لذا از ابتدای حضور در سازمان بورس مأموریت اجرای این پروژه را به شرکت سپرده‌گذاری مرکزی و تسویه وجوه واگذار کردیم.
ایشان اظهار داشت: اکنون با توجه به الزامات موجود در مقررات، سود اکثریت ناشران در موعد مقرر و از طریق سامانه سجام به حساب سهامداران واریز می‌شود که این اقدام مانع از رسوب سودها در حساب شرکت‌ها خواهد شد.
عشقی اعلام کرد که در ارائه مجوزهای مختلف چنین مسئله‌ای را به‌عنوان شرط قرار دادیم که نباید به‌هیچ‌عنوان سود رسوبی در حساب شرکت باقی بماند و اگر شرکت‌ها به دنبال افزایش سرمایه هستند باید در ابتدا اقدام به تعیین تکلیف سودهای باقیمانده در حساب شرکت کنند.
رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار با بیان اینکه باید سایر پرداختی شرکت‌ها مانند حق تقدم از طریق سجام پرداخت شود، گفت: این امر باعث شده تا سهامداران خرد که از دانش کمتری نسبت به دیگر سرمایه‌گذاران برخوردارند دسترسی بهتری به سودهای نقدی خود داشته باشند.
برخی برنامه‌های سازمان بورس و اوراق بهادار در سال ۱۴۰۳
وی به برنامه‌های پیش رو در سازمان بورس و اوراق بهادار برای سال ۱۴۰۳ اشاره کرد و به سنا گفت: در ادامه فعالیت‌های خود، برنامه‌هایی مانند ارتقای نظارت هوشمند، تأمین مالی و تشکیل سرمایه در بازار سرمایه، مجوز نهادهای مالی و ارتقای سهم سرمایه‌گذاری غیرمستقیم در بازار سرمایه که از مدت‌ها قبل در دستور کار سازمان بورس و اوراق بهادارقرار گرفته بود را به‌صورت جد در سال جدید پیگیری خواهیم کرد.
تمرکز سازمان بورس و اوراق بهادار بر اجرای درست حاکمیت شرکتی
عشقی خاطرنشان کرد: در سال‌های گذشته با موضوعات پیچیده‌ای در خصوص ناشران، ازجمله نحوه اداره و راهبری شرکت‌های بورسی مواجه بودیم که باعث تعرض منافع ذینفعان در بسیاری از شرکت‌ها می‌شد اما در ادبیات جدید حاکمیت شرکتی، ملزم به رعایت منافع همه ذینفعان هستیم.
رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار با تأکید بر اینکه در سال ۱۴۰۳ متمرکز بر اجرای درست حاکمیت شرکتی هستیم، اظهار داشت: در این زمینه منافع همه ذینفعان باید رعایت شود، برای تحقق این امر بحث رتبه‌بندی ناشران از منظر اجرای دستورالعمل حاکمیت شرکتی را مدنظر قرار خواهیم داد که در این زمینه باید به همه ناشران در راستای رعایت میزان دستورالعمل حاکمیت شرکتی امتیاز داده شود.
برخورد جدی سازمان بورس و اوراق بهادار با پرونده‌های تخلفاتی
وی به برخورد جدی سازمان بورس و اوراق بهادار با پرونده‌های تخلفاتی تأکید کرد و گفت: یکی از موضوعات مهم در مسئله حاکمیت شرکتی، اداره شرکت توسط سهام تودلی است، در این زمینه بخش عمده‌ای از سهام شرکت مادر به دلایل مختلف توسط شرکت‌های فرعی خریداری می‌شود و از این طریق اقدام به تعیین هیئت‌مدیره برای شرکت مادر خواهند کرد.
عشقی خاطرنشان کرد: در دستورالعمل حاکمیت شرکتی برای این اقدام یک موعد را تعیین کردیم تا در موعد مقرر، سهام از شرکت مادر خارج شود و یا اینکه در برنامه‌هایی مانند مجمع دیگر حق رأی نداشته باشند.
رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار به سنا گفت: به‌طور حتم این موضوع را در سال ۱۴۰۳ مورد پیگیری قرار خواهیم داد تا زمینه اصلاح حاکمیت شرکتی از منظر دخالت شرکت‌های تابعه در شرکت مادر فراهم شود و از این طریق شاهد حاکمیت شرکتی درست در مجموعه مدیریت شرکت‌ها باشیم.
تأیید صلاحیت اعضای هیئت‌مدیره ناشران
وی تأیید صلاحیت اعضای هیئت مدیره ناشران را به‌عنوان برنامه دیگر سازمان بورس و اوراق بهادار در سال ۱۴۰۳ معرفی کرد و گفت: در نهادهای مالی با تأیید صلاحیت علمی روبرو هستیم، با توجه به حساسیت موجود در این نهادها تأیید صلاحیت به شکل تخصصی‌تر انجام می‌شود اما برخوردها در حوزه ناشران بر اساس مفاد قانونی و آیین‌نامه‌ای صورت می‌گیرد که در هیئت دولت تصویب شده است.
عشقی اظهار داشت: سازمان بورس و اوراق بهادار در سال ۱۴۰۳ اعضای هیئت‌مدیره را از منظر تجربه موردبررسی قرار می‌دهد و همه اعضای هیئت‌مدیره ملزم هستند تا از ویژگی‌های تعیین‌شده توسط قانون برخوردار باشند.
تأمین مالی شرکت‌های دانش‌بنیان
رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار اظهار داشت: موضوعی که در سال‌های گذشته با آن برخورد کردیم مربوط به فرآیند تأمین مالی شرکت‌های دانش‌بنیان با رقم‌های پایین بود، مسیری را که این شرکت‌ها باید طی کنند مساوی با فرآیندهایی است که باید شرکت‌های بزرگ برای تأمین مالی چند هزار میلیارد تومانی در دستور کار قرار دهند.
عشقی ادامه داد: فعالیت شرکت‌های دانش‌بنیان و شرکت‌های کوچک و متوسط از نظر ترکیب صورت‌های مالی متفاوت است و باید نوع برخورد با این شرکت‌ها متفاوت با دیگر شرکت‌ها باشد.
وی گفت: در تلاش هستیم تا در سال ۱۴۰۳ مسیر کوتاه و روان‌تری را برای تأمین مالی شرکت‌های دانش‌بنیان و شرکت‌های کوچک و متوسط در نظر بگیریم.
رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار با بیان اینکه بحث شناسایی دارایی‌های نامشهود شرکت‌های دانش‌بنیان در صورت‌های مالی به‌عنوان موضوع مهمی تلقی می‌شود که باید موردتوجه قرار بگیرد، افزود: دارایی اصلی شرکت‌های دانش‌بنیان مربوط به دانشی است که در این شرکت‌ها وجود دارد، درحالی‌که تاکنون از هیچ ارزشی برای دانش این شرکت‌ها در صورت‌های مالی برخوردار نبودیم.
تصویب دستورالعمل بازار نوآفرین
وی به تصویب دستورالعمل بازار نوآفرین برای شرکت‌های دانش‌بنیان در سال ۱۴۰۲ اشاره کرد و گفت: بازار نوآفرین در فرابورس ایران راه‌اندازی شد که زمینه توسعه آن را در سال ۱۴۰۳ فراهم می‌کنیم و شاهد حضور شرکت‌های دانش‌بنیان، نوآور و خلاق بیشتری در این بازار خواهیم بود.
نقش بازار سرمایه در تأمین مالی واحدهای تولیدی
عشقی به نقش بازار سرمایه در تأمین مالی واحدهای تولیدی اشاره کرد و گفت: بازار سرمایه از طریق تخصیص درست منابع و تشکیل سرمایه دارای نقشی جدی ازلحاظ افزایش تولید است و تاکنون بارها شاهد تأثیر این بازار بر صنایع مختلف بوده‌ایم.
رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار بر افزایش نقش بازار سرمایه در تأمین مالی به دلیل وجود مضیقه مالی در سیستم مالی تأکید کرد و افزود: بازار سهام به‌طور حتم می‌تواند نقش ویژه‌ای را در تشکیل سرمایه و تأمین مالی طرح‌ها و پروژه‌های نیمه‌تمام داشته باشد.
وی اظهار داشت: همچنین بازار سرمایه در جذب سرمایه‌های خرد تأثیرگذار است اما اجرای این اتفاقات مستلزم ایجاد اعتماد بین سهامداران خواهد بود.
بازگشت اعتماد بین سهامداران، چالش اصلی سازمان بورس در سال ۱۴۰۲
عشقی بازگشت اعتماد بین سهامداران را به‌عنوان چالش جدی سازمان بورس و اوراق بهادار در سال ۱۴۰۲ معرفی کرد و گفت: در این زمینه تصمیمات متناقض اتخاذشده در برخی دستگاه‌های دولتی با زمان‌بندی نامناسب اعلام می‌شد.
رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار با اعلام اینکه عطف به ماسبق شدن برخی تصمیمات ضربه سنگینی را به اعتماد سهامداران وارد کرد به سنا گفت: این موضوع فقط مربوط به بازار سهام نیست، زمانی که سرمایه‌گذاران طبق تحلیل‌های انجام‌شده تصمیم جدیدی را برای سرمایه‌گذاری اتخاذ می‌کنند اما درنهایت برخی از قوانین و یا بخشنامه‌ها به یکباره صادر و به پنج ماه گذشته عطف به ماسبق می‌شود شاهد ضرر و زیان و بی‌اعتمادی سرمایه‌گذاران خواهیم بود.
وی خاطرنشان کرد: در خصوص نرخ حامل‌های انرژی و عوارض صادراتی با این مسئله مواجه بودیم که این چالش‌ها ضربه سنگینی را به اعتماد سهامداران وارد کرد. عشقی اظهار داشت: امیدواریم این موضوع در سال ۱۴۰۳ از سوی سیاست‌گذاران و متولیان امر مانند سازمان برنامه و بودجه، بانک مرکزی، وزارت نفت و وزارت صنعت، معدن و تجارت (صمت) و سایر وزارتخانه‌ها به نحو درستی مورد مدیریت قرار بگیرد و مطابق آنچه ریاست محترم جمهور و معاون اول محترم ایشان نیز بارها در جلسات هیئت دولت تأکید کرده‌اند، زمان مناسبی برای اجرای تصمیمات اتخاذشده در نظر گرفته شود.
رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار خاطرنشان کرد: این اقدام باعث می‌شود تا سهامدارانی که در طول چند ماه گذشته و براساس اطلاعات آن زمان به خریدوفروش سهام اقدام کرده‌اند دیگر دچار بی‌اعتمادی نشوند و از طریق رفتار سیاست‌گذاران از امکان پیش‌بینی‌پذیری در این بازار برخوردار باشند.
برگزاری مجامع شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی در شورای عالی بورس
وی در ادامه به تصویب برگزاری مجامع شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی در شورای عالی بورس اشاره کرد و گفت: مسئله مربوط به برگزاری مجامع شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی ازجمله مسائل مهمی بود که در سال ۱۴۰۲ در شورای عالی بورس موردبررسی قرار گرفت.
عشقی در پایان اظهار داشت: حدود چهار سال بود که مجامع این شرکت‌ها برگزار نشده بود اما به‌واسطه ترکیب سهامداری خاص شرکت‌های سرمایه‌گذاری و نیز مصوبه شورای عالی بورس قرار بر این شد تا این مجامع به‌صورت آزمایشی در ۲ استان خراسان رضوی و زنجان برگزار شود که برگزاری این مجامع در سال گذشته با موفقیت انجام شد. پیش‌بینی می‌کنیم که مجامع سایر شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی نیز با سرعت برگزار گردد.
