امکان‌سنجی راه‌اندازی صندوق‌های پوشش ریسک در بورس اوراق بهادار تهران
کامران سلمانی قرائی
کارشناس مسئول تحقیق و توسعه بورس تهران
صندوق‌های سرمایه‌گذاری بر اساس میزان ریسک‌پذیری و بازده مورد انتظار انواع مختلفی دارند، این صندوق‌ها از نظر ترکیب دارایی‌ها و الزامات سرمایه‌گذاری با یکدیگر تفاوت دارند. یکی از انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری که در سراسر دنیا موردتوجه سرمایه‌گذاران از جمله سرمایه‌گذاران نهادی قرار گرفته، صندوق پوشش ریسک است. صندوق‌های پوشش ریسک برخلاف سایر صندوق‌های سرمایه‌گذاری، از آزادی عمل بیشتری برای اتخاذ سرمایه‌گذاری‌ها و استراتژی‌های تهاجمی برخوردار هستند و با به‌کارگیری ابزارهایی چون اهرم مالی، فروش استقراضی، اتخاذ موقعیت خرید و فروش در ابزارهای مشتقه و سایر شیوه‌های سرمایه‌گذاری سفته‌بازانه، سود کسب می‌کنند.
در دو بخش قبلی از این مقاله به بررسی ساختار صندوق‌های پوشش ریسک و الزامات قانونی آنها، انواع استراتژی‌های سرمایه‌گذاری مورداستفاده این صندوق‌ها و نیز شرایط مندرج در امیدنامه صندوق‌های پوشش ریسک پرداخته شد. در مقاله حاضر که آخرین قسمت از بخش‌های سه‌گانه «بررسی امکان‌سنجی راه‌اندازی صندوق‌های پوشش ریسک» است، به بررسی امکان راه‌اندازی این صندوق‌ها در بورس اوراق بهادار تهران پرداخته شده است.
۱- امکان‌سنجی راه‌اندازی صندوق‌های پوشش ریسک در بازار سرمایه ایران
صندوق‌های پوشش ریسک فقط توسط سرمایه‌گذاران معتبر همچون سرمایه‌گذاران نهادی و اشخاص ثروتمند معامله می‌شوند، چراکه لازم است سرمایه‌گذاران این صندوق از حداقل میزان سرمایه اولیه بالایی برخوردار باشند. بنابراین هر سرمایه‌گذاری نمی‌تواند اقدام به سرمایه‌گذاری در این صندوق‌ها کند و بر همین اساس پیشنهاد می‌شود که عرضه واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق‌های پوشش ریسک در بازار سرمایه ایران به‌صورت خصوصی انجام شود.
مدیر صندوق برای استفاده از فرصت‌های سودآور در بازارهای سرمایه می‌تواند از استراتژی‌های مختلف سرمایه‌گذاری استفاده کند که این استراتژی‌ها می‌توانند شامل اتخاذ موقعیت‌های معاملاتی در سبدی از اوراق بهادار (از جمله سهام و اوراق بدهی)، به‌کارگیری فروش استقراضی اوراق بهادار، استفاده از اهرم و ابزارهای مشتقه (از جمله قراردادهای آتی و اختیار معامله مبتنی بر انواع دارایی پایه همچون سهام، سبد سهام، سکه و سایر کالاها)، سرمایه‌گذاری در گواهی‌های سپرده کالایی و غیره باشد. از آنجا که اکثر صندوق‌های پوشش ریسک در اتخاذ استراتژی‌های سرمایه‌گذاری خود از جمله استراتژی‌های کلان و استراتژی‌های پوشش ریسک سهام از ابزارهای مشتقه و فروش استقراضی استفاده می‌کنند، لازم است که برای این ابزارها بازاری کارا در بازار سرمایه ایران فراهم باشد. به این منظور در ادامه به بررسی وضعیت بازار مشتقه در بازار سرمایه پرداخته شده است. لازم به ذکر است از آنجا که امکان سرمایه‌گذاری در بازارهای سرمایه بین‌المللی برای سرمایه‌گذاران داخلی فراهم نیست، استفاده از استراتژی‌های کلان نمی‌تواند گزینه خوبی برای صندوق‌های پوشش ریسک باشد. در رابطه با به‌کارگیری استراتژی‌هایی چون استراتژی‌های ارزش نسبی، به معاملات اوراق قرضه قابل‌تبدیل و مشتقات نوسان نیز نیاز است که با توجه به عدم وجود آنها در بازار سرمایه ایران، صندوق‌های پوشش ریسک امکان اتخاذ این استراتژی‌ها را نخواهند داشت. حال به بررسی وضعیت بازار مشتقه و فروش استقراضی در بازار سرمایه ایران می‌پردازیم.
برای مطالعه متن کامل به ماهنامه بورس ویژه آذرماه ۱۴۰۰ شماره ۱۹۷ مراجعه نمایید.
