عملکرد صندوق‌های سرمایه‌گذاری در اسفند‌ماه ۱۴۰۰
بازارهای مالی مکان مناسبی برای سرمایه‌گذاری هستند و بیشتر افراد جامعه تمایل دارند پس‌اندازها و ثروت خود را در این بازارها سرمایه‌گذاری کنند؛ اما مسئله اساسی، عدم آشنایی همه اقشار جامعه با این بازارها است که در بسیاری موارد اگر به‌صورت شخصی اقدام به سرمایه‌گذاری کنند و از مشاوران مالی کمک نگیرند، ممکن است متحمل زیان‌های جبران‌ناپذیری شوند. البته به‌دلیل هزینه‌های نسبتاً بالا، استفاده از خدمات مشاوران مالی برای مبالغ جزئی، مقرون‌به‌صرفه نخواهد بود. در این شرایط بهترین راه‌حل، استفاده از واسطه‌های مالی است که آنها منابع مالی خرد سرمایه‌گذاران را جمع‌آوری کرده و بعد از یک کاسه کردن آن، به منابع مالی هنگفتی دست پیدا می‌کنند و با استفاده از تخصص افراد حرفه‌ای و باتجربه در زمینه سرمایه‌گذاری، این منابع را به سمت بازارهای مالی هدایت می‌کنند و بهترین گزینه‌های سرمایه‌گذاری را برای سرمایه‌گذاران خود انتخاب و سود حاصله را به نسبت آورده سرمایه‌گذاران بین آنها تقسیم می‌کنند. یکی از این واسطه‌های مالی، صندوق‌های سرمایه‌گذاری هستند. صندوق‌های سرمایه‌گذاری انواع مختلفی دارند که این تنوع می‌تواند انواع سلیقه‌های سرمایه‌گذاری را با انواع ریسک‌پذیری و بازده موردانتظار پوشش دهد. صندوق‌های سرمایه‌گذاری بر اساس ترکیب دارایی در سه گروه صندوق‌های سرمایه‌گذاری سهامی، با درآمد ثابت و مختلط قرار می‌گیرند که از نظر الزامات سرمایه‌گذاری ابلاغ‌شده از سوی سازمان بورس و اوراق بهادار، با یکدیگر تفاوت دارند. همچنین از نظر نوع سرمایه‌گذاری، به دو دسته صندوق‌های سرمایه‌گذاری مبتنی بر صدور و ابطال و صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل‌معامله در بورس تقسیم‌بندی می‌شوند. علاوه بر صندوق‌های یادشده، صندوق‌های سرمایه‌گذاری اختصاصی بازارگردانی نیز در بازار سرمایه ایران مشغول فعالیت هستند. در این گزارش، با استفاده از داده‌ها و اطلاعات سامانه رسام، به ارائه وضعیت و عملکرد این صندوق‌ها که در بازار سرمایه ایران فعال هستند، پرداخته شده است.
ترکیب و ارزش دارایی‌های صندوق‌های سرمایه‌گذاری در اسفند‌ماه
ارزش خالص کل دارایی‌های صندوق‌های سرمایه‌گذاری در اسفند‌ماه ۱۴۰۰ تقریباً با ۱۹۰ هزار میلیارد ریال افزایش به مبلغی حدود ۵,۲۹۳ هزار میلیارد ریال رسید. بیشترین افزایش در ارزش خالص دارایی‌ها مربوط به صندوق‌های با درآمد ثابت بوده که نسبت به ابتدای ماه، حدود ۶۰ هزار میلیارد ریال معادل ۱/۸ درصد افزایش یافته است. صندوق‌های بازارگردانی نیز با ۶۰ هزار میلیارد ریال افزایش معادل ۸ درصد، بالاترین افزایش درصدی را در میان صندوق‌های سرمایه‌گذاری به خود اختصاص داده‌اند.
نمودار ۲، روند ارزش خالص دارایی‌های تمام صندوق‌های سرمایه‌گذاری را بر حسب میلیارد ریال نشان می‌دهد. نتایج نشان‌دهنده ثبات وضعیت بازار و عدم تلاطم‌های شدید در ارزش خالص دارایی‌ها است.
صندوق‌های سرمایه‌گذاری مجموعاً ۲۵ درصد از منابع مالی خود را در سهام، ۴۵ درصد را در اوراق مشارکت، ۲۸ درصد را در سپرده‌های بانکی و وجه نقد و حدود ۱ درصد را در سایر دارایی‌ها، سرمایه‌گذاری کرده‌اند. در نمودار ۳، ترکیب دارایی‌های تحت مدیریت صندوق‌های سرمایه‌گذاری نشان داده شده است.
بررسی عملکرد صندوق‌های سرمایه‌گذاری
در جداول ۱ تا ۴، صندوق‌های سرمایه‌گذاری با بیشترین بازدهی در هر گروه از صندوق‌های با درآمد ثابت، سهامی، مختلط و قابل‌معامله در بورس ارائه شده است. از بین صندوق‌های با درآمد ثابت، صندوق «گسترش فردای ایرانیان» بیشترین بازدهی را کسب کرده است. بازدهی این صندوق در اسفند‌ماه ۱۴۰۰ برابر با ۴/۱ درصد و بازدهی یک سال گذشته آن برابر با ۱۰/۶ درصد بوده است.
از بین صندوق‌های سهامی، صندوق «سهم آشنا» با رشد ۹/۹ درصدی، بهترین جایگاه را در این گروه کسب کرده و بازدهی یک سال گذشته این صندوق معادل منفی ۷/۲ درصد بوده است.
در اسفند‌ماه ۱۴۰۰، صندوق مختلط «سپهر کاریزما» با بازدهی ۹/۵ درصدی، برترین صندوق مختلط بوده و بازدهی یک سال گذشته آن برابر با ۵/۶ درصد می‌باشد.
از بین صندوق‌های قابل‌معامله در بورس نیز صندوق «مشترک کوثر» با ۸/۲ درصد، بیشترین بازدهی را به‌دست آورده است. بازدهی یک سال گذشته این صندوق ۲/۷ درصد بوده است.
در بخش بعدی، میانگین بازده صندوق‌های سهامی با بازده شاخص کل بورس و شاخص کل فرابورس طی اسفند‌ماه ۱۴۰۰ مقایسه شده است. در این مقایسه، عملکرد صندوق‌های سهامی بهتر از شاخص کل فرابورس بوده، اما عملکردی ضعیف‌تر از شاخص کل بورس داشته است. همان‌طورکه در نمودار ۴ مشاهده می‌شود، بازده متوسط صندوق‌های سهامی برابر با ۵/۸۵ درصد و بازده شاخص کل بورس و فرابورس به ترتیب ۷/۲۹ درصد و ۵/۱۷ درصد بوده است.
وضعیت ورود و خروج نقدینگی در صندوق‌های سرمایه‌گذاری
طی اسفند‌ماه ۱۴۰۰، ورود پول به کل صندوق‌ها (به‌واسطه صدور واحدهای سرمایه‌گذاری) حدود ۶۳۰ هزار میلیارد ریال و خروج پول از کل آنها (به‌واسطه ابطال واحدهای سرمایه‌گذاری) تقریباً ۵۰۶ هزار میلیارد ریال بوده است. بنابراین، خالص ورود سرمایه به کل صندوق‌های سرمایه‌گذاری حدود ۱۲۵ هزار میلیارد ریال بوده است. بیشترین خالص ورود پول به صندوق‌های سرمایه‌گذاری حدود ۸۶ هزار میلیارد ریال مربوط به صندوق‌های با درآمد ثابت و بیشترین خالص خروج پول مربوط به صندوق‌های سهامی حدود ۴ هزار میلیارد ریال بوده است. نمودار زیر، ورود پول به کل صندوق‌ها و خروج پول از آنها را به‌واسطه صدور یا ابطال واحدهای سرمایه‌گذاری طی اسفند‌ماه ۱۴۰۰ نشان می‌دهد.
