تجهیز بورس تهران با ابزار جدید «فروش تعهدی»

سرمقاله (شماره ۱۶۹ و ۱۷۰)

با گسترش روزافزون ابزارهای مالی در بازارهای سرمایه دنیا که باهدف پاسخ‌گویی به ریسک و بازده موردنظر سرمایه‌گذاران آغاز و با بروز تغییراتی همچون بین‌المللی شدن و ادغام بورس‌ها تشدید شده است، بازار سرمایه ایران نیز طی سال‌های اخیر توجه به ابزارهای نوین را به شکل ضرورتی اجتناب‌ناپذیر مدنظر دارد.

درنتیجه، طراحی و جاری‌سازی ابزارهای جدید معاملاتی، مطابق با موازین قانونی و شرعی و درنهایت بسترسازی سازوکار اجرایی آن‌ باهدف بهره‌برداری بهینه از این ابزارها به یکی از اهداف اصلی بازار سرمایه ایران تبدیل شده است لذا مطالعه هم‌زمان این ابزارها از منظر فقهی و مالی و درعین‌حال فراهم‌سازی زیرساخت‌های اجرای آن، از حساسیت بسیاری برخوردار است.

بورس تهران همواره با در نظر گرفتن شرایط سیاسی و اقتصادی کشور و با توجه به جایگاهی که به‌عنوان سند اجرایی اصلی فعالیت‌های بازار سهام و اوراق بهادار بر عهده دارد، پیشگام معرفی ابزارهای نوین مالی در بازار سرمایه ایران بوده و درصدد افزایش کارایی بازار از طریق معرفی ابزارهای نوین مالی برآمده است تا از این طریق پاسخگوی نیازهای فعالان بازار باشد و مشارکت حداکثری سرمایه‌گذاران در بازار سرمایه و نهایتا توسعه اقتصاد کشور را رقم زند.

بدیهی است که تنوع ابزارهای مالی به ارتقای سهم بازار سرمایه در تامین مالی فعالیت‌های مولد اقتصادی و بهبود شاخص‌های کلان اقتصادی کشور می‌انجامد، اما متعادل‌سازی معاملات، ریسک و نوسانات بازار سهام موارد دیگری است که انتظار می‌رود توسط ابزارهای نوین پوشش داده شوند. ازاین‌رو پس از لزوم پاسخگویی به الزامات اولیه؛ همچون متنوع سازی بازار سهام و پوشش ریسک که منجر به طراحی ابزاری همچون قرارداد آتی سبد سهام در سال گذشته شد، اهمیت تقویت میزان نقد شوندگی سهام در نوسانات بازار، لزوم به‌کارگیری و بومی‌سازی ابزارهای پیچیده‌تر دیگر را تقویت کرد.

درنتیجه بورس تهران باهدف افزایش قابلیت سرمایه گذاری در بازار سهام، طراحی ابزار مالی جدیدی تحت عنوان فروش تعهدی با پوشش کارکردهای فروش استقراضی متعارف ( Short Selling ) را در دستور کار قرار داد و بدین ترتیب قدمی دیگر در جهت تکمیل ابزارهای معامله پذیر در بازار سرمایه کشور به عنوان عاملی مهم در دستیابی به بازاری پویا و هدف مهم بازار سرمایه ایران برداشته شد.

«فروش تعهدی» به‌عنوان روشی که در عین ثبات‌آفرینی به خلق فرصت سودآوری بالاتر برای سرمایه‌گذاران منجر می‌شود، پیشنهاد و به تصویب رسیده است و انتظار می‌رود با حمایت نهاد ناظر و دست‌اندرکاران بازار سرمایه، این طرح طی ماه‌های آتی در بورس تهران مورداستفاده قرار گیرد تا بتواند قدمی مهم در افزایش نقد شوندگی، گردش بهینه و موثر منابع مالی موجود در بازار سرمایه بردارد.

فروش تعهدی به‌عنوان روشی شناخته می‌شود که در آن فروشنده مطابق با قرارداد فروش تعهدی، به وکالت از مالک اوراق بهادار نسبت به فروش اوراق بهادار در بورس اقدام می‌کند.

درنتیجه با توجه به کارکردهای معرفی‌شده، انتظار می‌رود در شرایطی که بازار متاثر از عوامل روانی است و فضای آن با عوامل بنیادی همخوانی ندارد، فروش تعهدی در نقش تثبیت‌کننده بازار وارد میدان شده و به تعادل بیشتر بازار کمک کند.

تاکنون طرحی مشابه با «فروش تعهدی» که بر مبنای قرض دادن و قرض گرفتن باشد، در بازار سرمایه ایران مورداستفاده قرار نگرفته و بدیهی است که بهره‌گیری از فناوری و فرآیندهای به‌روز و توسعه دانش مالی در بازار سرمایه، نیازمند گسترش فرهنگ سرمایه‌گذاری و سهامداری در کشور و معرفی نقش بورس در خلق ارزش برای سهامداران است، در نتیجه «ماهنامه بورس» که همواره رسالت خود را معرفی ابزارهای جدید و بر عهده گرفتن بخشی وظیفه اطلاع‌رسانی و فرهنگ‌سازی بازار سرمایه می‌داند، در این شماره در بخش پرونده ویژه، به بررسی و معرفی این ابزار از زوایای مختلف و انعکاس نظرات کارشناسان پرداخته است.