از دانشگاه تا بازار کار؛ مسیر موفقیت در حسابداری و مالی
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد کاشان تشریح کرد
از دانشگاه تا بازار کار؛ مسیر موفقیت در حسابداری و مالی
حسابداری و مالی فقط اعداد و ارقام نیستند؛ دنیایی از تحلیل، تصمیم‌گیری و تأثیرگذاری بر اقتصاد یک کشور را در برمی‌گیرند؛ اما چگونه می‌توان در این حوزه به موفقیت رسید؟ دکتر میثم عرب‌زاده، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد کاشان و از اساتید برجسته حسابداری، بر این باور است که ترکیب دانش آکادمیک با مهارت‌های عملی، کلید موفقیت در این رشته‌هاست. در این گفت‌وگو، ایشان از مسیر علمی خود می‌گوید، چالش‌های آموزشی را بررسی می‌کند و توصیه‌هایی کاربردی برای دانشجویان ارائه می‌دهد؛ از ضرورت یادگیری نرم‌افزارهای تخصصی تا نقش فضای مجازی در آینده شغلی حسابداران.
با ما همراه باشید تا نظرات این استاد برجسته را بخوانید.
آقای دکتر عرب‌زاده، از شما خواهش می‌کنم با توجه به جایگاه علمی خود، مسیر تحصیلی‌تان از ابتدا تاکنون را برای مخاطبین ماهنامه بازگو کنید.
بنده متولد سال ۱۳۶۲ هستم و دوران تحصیلی خود را از مقاطع ابتدایی تا متوسطه در مدارس شهر کاشان گذرانده‌ام.
ازآنجاکه علاقه زیادی به رشته حسابداری داشتم و دانشگاه آزاد اسلامی واحد کاشان یکی از دانشگاه‌های معتبر در این حوزه بود، در سال ۱۳۸۰ با قبولی در کنکور وارد این دانشگاه شدم. در سال ۱۳۸۴ در مقطع کارشناسی رشته حسابداری فارغ‌التحصیل شدم و پس از آن در کنکور مقطع کارشناسی ارشد شرکت کردم.
آن زمان، تعداد پذیرش‌ها در رشته حسابداری محدود بود، در دانشگاه‌های دولتی و واحدهای مختلف دانشگاه آزاد اسلامی جمعاً ۱۲۰ دانشجو پذیرش می‌کردند. (۶۰ دانشجو در دانشگاه‌های دولتی و ۶۰ دانشجو نیز در واحدهای مختلف دانشگاه آزاد اسلامی)
با توجه به محل سکونتم در شهر کاشان که جزء استان اصفهان است، اولویت اصلی‌ام پذیرش در دانشگاه‌های استان اصفهان بود (شامل ۲ دانشگاه آزاد و ۱ دانشگاه دولتی)، هم در آزمون سراسری و هم در کنکور دانشگاه آزاد اسلامی شرکت کردم که به لطف خدا در هر دوی این آزمون‌ها قبول شدم و در نهایت به خاطر نزدیکی به خانواده، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کاشان را انتخاب کردم و در این دانشگاه به تحصیل خود ادامه دادم.
دوران کارشناسی ارشد را در مدت ۲ سال به پایان رساندم و در سال ۱۳۸۶ مدرک کارشناسی ارشد خود را در رشته حسابداری اخذ کرده و سپس خدمت مقدس سربازی را آغاز کردم.
بعد از پایان خدمت به‌عنوان عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کاشان مشغول به تدریس شدم سپس در آزمون سراسری مقطع دکترا شرکت کردم و با کسب رتبه ۲۷ در رشته حسابداری، در دانشگاه دولتی اصفهان پذیرفته شدم البته در آزمون مقطع دکترا دانشگاه آزاد اسلامی نیز شرکت کردم و توانستم رتبه ۲ کشوری را اخذ کنم.
در مجموع در سال ۱۳۹۲ وارد دانشگاه دولتی اصفهان شده و پس از دفاع از پایان نامه‌ام در سال ۱۳۹۷ موفق به اخذ مدرک دکترا شدم.
چه فعالیت‌های دانشگاهی‌ای در این دوران داشتید؟
در زمینه فعالیت‌های دانشگاهی در سال ۱۳۹۰ رئیس کارگزینی جذب هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کاشان بودم، سپس در سال ۱۳۹۷ مدیر گروه رشته حسابداری شدم و بعد از آن نیز به عنوان مدیر گروه دیگر رشته‌های مرتبط با حوزه حسابداری فعالیت کردم. هم‌اکنون هم به مدت ۵سال است که ریاست دانشگاه آزاد اسلامی واحد را برعهده دارم. در سال ۱۴۰۲ نیز با توجه به مقالات علمی و پژوهشی‌ام موفق به اخذ مدرک دانشیاری شدم.
یعنی صرفاً فقط فعالیت‌های آموزشی و پژوهشی داشته‌اید؟
خیر؛ در کنار این موارد، تجربه عضویت در کمیسیون‌های مختلف ازجمله شوراهای شهری و غیرشهری و شوراهای مشورتی را نیز دارم. قبل‌تر هم در چندین شرکت به عنوان رئیس هیئت مدیره، عضو هیئت مدیره و عضو کمیته‌های مختلفی مانند کمیته حسابرسی و … بوده‌ام.
البته به عنوان مشاور سرمایه‌گذاری نیز فعالیت‌هایی داشته‌ام. علاوه بر این به عنوان کارشناس رسمی دادگستری نیز مشغول به کار هستم.
آیا در بازار سرمایه نیز فعالیتی دارید؟
بله؛ به‌صورت حرفه‌ای بازار سرمایه را دنبال می‌کنم و در برخی مواقع به خرید و فروش سهام نیز می‌پردازم. با فعالان این حوزه هم در ارتباط هستم تا از تحولات این بازار و سطح علمی آن عقب نمانم.
چه توصیه‌ای به جوانان و افرادی که قصد ورود به حوزه حسابداری و ادامه تحصیل در این زمینه را دارند، دارید؟
توصیه بنده به افرادی که علاقه‌مند به ورود به حوزه حسابداری و مالی هستند این است که این دو رشته کاملاً حرفه‌ای و کاربردی هستند و موفقیت در آنها نیازمند نگرش عمیق و تحلیل‌محور است. حسابداری و مالی ازجمله رشته‌های برتر در ایران و دنیا محسوب می‌شوند. بنابراین برای پیشرفت در این حوزه‌ها باید به‌طور مستمر سطح دانش تحلیل و علمی خود را ارتقا دهید و با عنوان روش‌های تحلیل مالی آشنا شوید. از آنجاکه در این رشته‌ها از ریاضیات و مدل‌سازی استفاده می‌شود داشتن پایه قوی در ریاضی یک مزیت مهم است و افرادی که در این زمینه مهارت دارند معمولاً موفق‌تر عمل می‌کنند. یکی دیگر از مزایای این دو رشته، تنوع و تعداد بالای فرصت‌های شغلی مرتبط با آنها است چرا که مالی و حسابداری به عنوان قلب تپنده هر مجموعه‌‌ای شناخته می‌شوند. همچنین به دانشجویان توصیه می‌کنم که روی افزایش مهارت‌های فردی خود تمرکز کنند. یادگیری زبان انگلیسی، مهارت‌های ICDL، آشنایی با هوش مصنوعی و نرم‌افزارهای تخصصی مالی و … ازجمله مواردی هستند که می‌توانند موجب برتری شما نسبت به دیگران شوند. نکته مهم دیگری که به نظرم باید به آن توجه داشت، پیگیری مستمر اخبار سیاسی و اقتصادی جهان است چراکه اخبار سیاسی و اقتصادی جهان تأثیرات مستقیمی بر اقتصاد ایران دارد.
به‌عنوان یکی از اساتید شناخته‌شده در رشته حسابداری، به نظرتان چه میزان سرفصل‌های آموزشی رشته مالی و حسابداری در ایران به‌روز هستند؟ آیا همخوانی لازم با سرفصل‌های ارائه شده در دانشگاه‌های مطرح دنیا را دارد؟
سرفصل‌های آموزشی رشته‌های حسابداری و مالی در دانشگاه‌های ایران به‌طور مستمر و بر اساس نظر خبرگان و کارشناسان این حوزه موردبازنگری قرار می‌گیرند.
ازآنجاکه این دو رشته مدام در حال تغییر و به‌روزرسانی هستند و برخلاف برخی رشته‌ها از قبیل زبان، ریاضی که می‌توان از منابع قدیمی‌تر در آنها استفاده کرد، لازم است که هر ۲ تا ۳ سال، سرفصل‌ها موردبررسی قرار گیرند تا از تحولات جهانی جا نمانیم.
اگرچه در برخی حوزه‌ها تغییرات مثبتی صورت گرفته است (مثلاً درگذشته دروس مدیریت مالی تنها شامل دروس مدیریت مالی ۱ و ۲ بود، اما با اصلاحات اخیر، سرفصل‌های جدیدی مانند «مدیریت سرمایه‌گذاری» و «تأمین مالی شرکت‌ها»، «استفاده از ابزارهای اسلامی» و… ایجاد شده است که اقدامات بسیار مؤثری محسوب می‌شوند.
از وجه اشتراک علوم مالی و علوم حسابداری برایمان بگویید، به نظر شما آیا هر یک از این دو حوزه، به‌تنهایی پاسخگوی نیاز جامعه هستند، یا این دو مکمل یکدیگرند؟
حوزه حسابداری و حوزه مالی دو حوزه جدا از هم نیستند بلکه کاملاً مکمل یکدیگرند. می‌توان گفت برای موفقیت در حوزه حسابداری، داشتن دانش مالی ضروری است. از طرفی فعالیت در حوزه مالی مستلزم آگاهی از اصول حسابداری است.
در ایران برخی شرکت‌ها، جایگاه و حوزه فعالیت مدیر مالی را با وظایف تعریف شده برای مدیر امور حسابداری یکی می‌دانند.آیا این اقدام را صحیح می‌دانید؟
خیر، این اقدام قابل‌قبول نیست. مدیر مالی و مدیر حسابداری دارای نقش‌ها و وظایف کاملاً متفاوتی هستند.
مدیر مالی وظیفه دارد بر تأمین مالی شرکت، افزایش بهره‌وری آن، انجام اقدامات لازم در راستای منافع سهامداران شرکت و … بپردازد و مدیر امور حسابداری هم ثبت صحیح اسناد، تهیه صورت‌های مالی، حقوق دستمزد و … را بر عهده دارد.
ولی مجدد تأکید می‌کنم جهت موفقیت در حوزه مالی آشنایی با مفاهیم حسابداری و مهارت‌های تحلیل ضرورت دارد. آگاهی از جزئیات ترازنامه، سودوزیان و سایر صورت‌های مالی، به مدیر مالی در اتخاذ تصمیمات کمک می‌کند.
در مسیر تحصیلی نیز این مسئله دیده می‌شود که برخی دروس این دو حوزه ( در مقطع کارشناسی تقریباً همه دروس مشترک هستند اما در مقطع ارشد و دکترا این اشتراکات کمتر می‌شود) مشترک هستند و شاید یکی از بهترین مسیرهای تحصیلی ازنظر بنده این باشد که فرد تا مقطع کارشناسی در رشته حسابداری تحصیل کند و سپس در مقاطع بالاتر در حوزه مالی متخصص شود.
مهمترین عامل موفقیت افراد، مطالعه مستمر و عمیق در حوزه کاریشان است؛ زیرا با برخورداری از دانش کافی، به‌مرور مسیر حرفه‌ای افراد هم در مسیر درستی قرار خواهد گرفت.
در مورد فضای مجازی و کاربرد آن در این حوزه چه نظری دارید؟
خوشبختانه امروزه فضای مجازی بستری مناسب برای یادگیری فراهم کرده است و فردی که به دنبال یادگیری است می‌تواند بهترین استفاده را از فضای مجازی و پلتفرم‌هایی چون یوتیوب، تلگرام و … داشته باشد. با توجه به مشغله‌های کاری دنیای امروز، امکان دریافت آموزش‌های مجازی نیز یک مزیت بزرگ است چراکه دیگر نیازی به حضور فیزیکی در کلاس نیست، البته باید در نظر داشت که شرکت در کلاس‌های حضوری، همچنان تأثیرگذارتر است.
نظرتان در مورد اشتغال همزمان با تحصیل چیست؟ برخی دانشجویان خصوصاً در دو رشته حسابداری و مالی بلافاصله پس از ورود به دانشگاه مایل هستند وارد بازار کار شوند.
همواره به دانشجویان عزیز توصیه کرده‌ام که از ترم چهارم و پنجم به‌صورت پاره‌وقت وارد بازار کار در حوزه‌های بازار پول و بازار سرمایه شوند، دلیلم جهت تأکید بر ترم‌های چهارم به بعد این است که فرد با حداقل‌های این رشته‌ها آشنا شده باشد و از مهارت‌های ابتدایی برخوردار شده باشد.
مورد مهم بعدی تهیه کد بورسی و شروع به خرید و فروش در بازار سرمایه با سرمایه هرچند اندک (مثلاً ۱ میلیون تومان) است تا به‌مرور تجربه کسب کرده و با مفاهیمی چون سود و زیان در این نوع بازارها آشنا شوند تا مفهوم مطالب را بهتر درک کنند. متأسفانه برخی دانشجویان در مقطع کارشناسی ارشد نیز کد بورسی ندارند و حتی تجربه‌‌های ابتدایی در معاملات بازار را نیز کسب نکرده‌اند. همانطور که قبل‌تر عرض کردم، یادگیری عمیق زمانی اتفاق می‌افتد که فرد وارد محیط عملی شده باشد.
به‌عنوان سخن پایانی چه صحبتی با مخاطبین ماهنامه «بورس» دارید؟
بنده از شما و همکارانتان صمیمانه تشکر و قدردانی می‌کنم که چنین اقدام مثبتی را آغاز کرده‌اید، حرکت‌هایی مانند شناسایی و معرفی خبرگان مالی، به ایجاد روندی بهتر کمک می‌کند. این فرآیند باعث همگرایی، تبادل اطلاعات و وفاق میان فعالان این حوزه می‌شود و ارتقای سطح آن را به همراه دارد. علاوه براین، چنین اقدامی باعث می‌شود که جامعه به‌طور گسترده‌تری با این حوزه آشنا شوند. این حرکت به‌نوعی پاسخگوی نیاز جامعه است، چراکه بسیاری از مردم به این حوزه علاقه‌مند بوده و خواهان ورود به بازارهای مالی هستند. این نیاز را به وضوح در جامعه مشاهده کرده‌ام.
