بهداشت، ایمنی، امنیت و محیط‌زیست
الناز محمودی
کارشناس تعالی سازمانی بورس اوراق بهادار تهران
در دنیای نوین امروزی، چند رویداد که از اهمیت تاریخی برخوردار هستند چشم‌انداز زندگی اجتماعی انسان را دگرگون ساخته‌اند. انقلابی تکنولوژیک که حول محور تکنولوژی‌های اطلاعات متمرکز است با سرعتی شتابان در کار شکل‌دهی مجدد به بنیان مادی جامعه است. اقتصادهای سرتاسر جهان به یکدیگر وابسته شده‌اند و در سیستمی که هندسه‌ی آن همواره در حال تغییر است، شکلی جدید از روابط میان اقتصاد، دولت و جامعه را ایجاد کرده‌اند. سرمایه‌داری نیز دستخوش تجدید ساختاری بنیادین شده است. افزایش رقابت اقتصادی جهانی که زمینه‌ساز انباشت سرمایه و مدیریت است، از ویژگی‌های بارز این تجدید ساختار به شمار می‌رود. دگرگونی‌های اجتماعی نیز همچون فرآیندهای تحول تکنولوژیک و اقتصادی، چشم‌گیر هستند و تأثیری غیرقابل‌چشم‌پوشی بر جنبه‌های اجتماعی زندگی بشر دارند. با توجه به اثرگذاری تک‌تک فرایندها و رویدادهای جامعه‌ی امروزی بر روی یکدیگر و روابط متقابل اجزای تشکیل‌دهنده‌ی جامعه، شاید بتوان این جامعه را جامعه‌ی شبکه‌ای نام نهاد. جامعه‌ی شبکه‌ای محصول همگرایی سه فرآیند تاریخی مستقل است که این سه فرآیند عبارت‌اند از ۱- انقلاب اطلاعات که ظهور جامعه‌ی شبکه‌ای را امکان‌پذیر ساخت، ۲- تجدید ساختار سرمایه‌داری و اقتصاد متکی به برنامه‌ریزی متمرکز از دهه ۱۹۸۰ به این‌سو با هدف غلبه بر تعارض‌های درونی این دو نظام و ۳- نهضت‌های فرهنگی دهه ۱۹۶۰ و دنباله‌های آن در دهه ۱۹۷۰، یعنی نهضت‌ها و جنبش‌هایی مانند فمینیسم و طرفداری از محیط زیست.
در این جامعه‌ی شبکه‌ای همه‌چیز به‌طور شتابان در حال تغییر، اثرپذیری و درعین‌حال اثرگذاری بر محیط پیرامون خود است. هر سیستم و سازمانی که خود را با تغییرات محیط پیرامون خود هماهنگ نسازد، تاب پایداری در برابر آن را نخواهد داشت. در جامعه‌ی شبکه‌ای، هر سازمان با هر اندازه‌ای با تغییرات و تحولات سریعی روبرو است و باید فعالیت‌های خود را به‌گونه‌ای برنامه‌ریزی و مدیریت کند که در محیط پرتلاطم و بازار به‌شدت رقابتی، موفقیت کسب کرده و تداوم حیات داشته باشد.
دنیای امروز دنیای رقابت است. نرخ سریع تحولات تکنولوژیک، تغییر در الگوهای مصرف و نیازهای بازار، بالا رفتن انتظارات جامعه و مسئولیت‌های اجتماعی سازمان‌ها، عرصه رقابت را روزبه‌روز تنگ‌تر می‌نماید. شرط بقا در چنین محیطی برخورداری از مزیت‌های رقابتی در سازمان است. توجه به نیروی انسانی به‌عنوان اصلی‌ترین سرمایه سازمان، بهبود فرآیندهای کاری در راستای تولید و عملیات بهره‌ور و توجه به موضوعات زیست‌محیطی برای تحقق توسعه پایدار از مهم‌ترین معیارهای رقابت‌پذیری سازمان‌ها به شمار می‌روند و ازاین‌رو پرداختن به موضوعات ایمنی، بهداشت و محیط‌زیست به یکی از اولویت‌های کسب‌وکار در سازمان‌های امروزی تبدیل شده است. در این میان بهره‌گیری از یک نگرش جامع و نظام‌مند در رابطه با این موضوعات اهمیت بسیاری دارد که سیستم مدیریت بهداشت، ایمنی، امینت و محیط‌زیست۱ پاسخی به این مهم است.
بهداشت و ایمنی در محیط کار همواره در کنار یکدیگر مطرح شده‌اند. این دو پس از انقلاب صنعتی به دلایل افزایش آمار مرگ‌ومیر کارگران مورد توجه قرار گرفتند. مسائل محیط‌زیست نیز پس از شکوفایی صنایع مختلف و افزایش آلودگی ناشی از آن‌ها مورد اهمیت قرار گرفت. امنیت در حوزه‌های مختلف مانند امنیت فیزیکی، شغلی، روانی، اطلاعاتی از مواردی است که برخی از جنبه‌های آن مانند فیزیکی، شغلی، روانی همواره مورد توجه صنایع، کسب‌وکارها و نیروی انسانی بوده است و مواردی مانند امنیت اطلاعاتی و سایبری در چند دهه اخیر مورد توجه قرار گرفته است. در این مقاله قصد داریم به معرفی سیستم مدیریت بهداشت، ایمنی، امنیت و محیط‌زیست۲، اهمیت وجود این سیستم، استاندارها و استراتژی پیاده‌سازی بپردازیم.
برای مطالعه متن کامل به ماهنامه بورس ویژه اسفندماه ۱۳۹۹ و فروردین‌ماه ۱۴۰۰ شماره ۱۸۹-۱۸۸ مراجعه نمایید.
