شکسته شدن انحصار مجوز کارگزاری پس از ۱۲ سال
رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار بیان کرد
شکسته شدن انحصار مجوز کارگزاری پس از ۱۲ سال
۶ شهریور
هیئت مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار پس از ۱۲ سال مجوز تأسیس یک شرکت کارگزاری جدید را صادر کرد و با این اقدام، انحصار از تمامی مجوزهایی که از سوی سازمان بورس اعطا می‌شد به‌طور کامل برداشته شد و دیگر استفاده از واژه انحصار در حوزه صدور مجوزها در بازار سرمایه معنی نمی‌دهد.
به گزارش پایگاه خبری بازار سرمایه (سنا)، دکتر دهقان دهنوی رئیس سازمان بورس با اعلام این خبر گفت: طی ۱۲ سال اخیر به دلایل مختلف با هیچ‌یک از درخواست‌های تأسیس شرکت کارگزاری موافقت نشده بود، اما با اجرا و پیاده‌سازی سیاست رفع انحصار در حوزه نهادهای مالی بازار سرمایه، مجوز یک شرکت کارگزاری جدید از سوی هیئت مدیره سازمان بورس صادر و بدین ترتیب زنجیره انحصار در حوزه شرکت‌های کارگزاری پس از ۱۲ سال شکسته شد.
وی با اشاره به اینکه چهار درخواست در هیئت مدیره سازمان بورس مورد بررسی قرار گرفته است، گفت: تاکنون درخواست‌های زیادی برای تأسیس شرکت کارگزاری دریافت شده که طبق آمار بالغ بر ۳۰ درخواست است، اما در مرحله اول، چهار درخواست مورد بررسی قرار گرفت. وی افزود: در این راستا، تمام مدارک و مستندات این چهار درخواست دریافت و مصاحبه‌های تخصصی آن‌ها نیز انجام شد و پس از طی این مراحل در هیئت مدیره سازمان بورس طرح شد. از این چهار درخواست یک مورد به تصویب رسید که پس از آماده‌سازی و فراهم شدن امکانات و مقدمات لازم توسط مؤسسان آن، در آینده نزدیک شاهد شروع فعالیت این کارگزاری خواهیم بود.
رئیس سازمان بورس اظهار داشت: از بین این چهار درخواست، یک مورد به‌دلیل نداشتن شرایط لازم رد و دو مورد دیگر نیز با هدف رفع اشکالات، برگشت داده شد تا متقاضیان نسبت به این موضوع و نقایص پرونده خود، آگاه شوند و در صورت امکان، ایرادات را رفع کنند تا بتوانند بار دیگر در فرآیند امتیازدهی، امتیازات لازم را به‌دست آورند.
دکتر دهقان دهنوی گفت: این اولین جلسه‌ای بود که با هدف بررسی درخواست‌های تأسیس شرکت کارگزاری برگزار شد و به‌طور قطع این شروع کار است و حتماً درخواست‌های دیگر نیز بررسی و پس از دریافت مدارک و انجام مصاحبه‌های اختصاصی، در هیئت مدیره سازمان بورس مطرح خواهد شد. در این میان، اگر درخواست‌های دریافتی امتیاز لازم را داشته باشند و تشخیص داده شود که وجود این شرکت‌ها در بازار سرمایه کمک‌کننده است و اثری مثبت بر فرآیند توسعه ظرفیت‌های بازار سرمایه دارد، مجوز آن‌ها نیز صادر خواهد شد.
رفع انحصار، مهم‌ترین مأموریت سازمان بورس در دوره جدید
رئیس سازمان بورس در ادامه با تأکید بر اینکه رفع انحصار از مهم‌ترین سیاست‌های سازمان بورس در دوره مدیریت وی بوده است، گفت: در حال حاضر، یکی از مهم‌ترین اولویت‌های سازمان بورس، رفع انحصار از مجوزهای بازار سرمایه است. هدف از رفع انحصار در نهادهای مالی و تسهیل در صدور مجوزها، توسعه بازار سرمایه است، زیرا نهادهای مالی، ابزارهای بازار سرمایه برای توسعه هستند. وقتی یک نهاد مالی تأسیس می‌شود، به این معنی است که سرمایه، سهامداران و کارشناسان و خبرگان مالی متعددی در یک نقطه جمع شده‌اند تا خدمات مختلفی به مردم ارائه کنند. این تجمیع سرمایه‌ها، ایده‌ها و تخصص‌های مختلف، منجر به بهبود فرآیند خدمات‌رسانی در بازار سرمایه و در نهایت توسعه این بازار می‌شود.
دکتر دهقان دهنوی با اشاره به اینکه یکی از این نهادهای خدمات‌دهنده در بازار سرمایه، شرکت‌های کارگزاری هستند، اظهار داشت: با وجود نقش مهم و پررنگ شرکت‌های کارگزاری در ارائه خدمات به فعالان بازار سرمایه، مدت زمان زیادی از صدور آخرین مجوز شرکت کارگزاری در بازار سرمایه ایران گذشته بود، به‌طوری‌که از ۱۲ سال پیش تاکنون هیچ مجوز جدیدی در حوزه کارگزاری صادر نشده بود.
رئیس سازمان بورس در پاسخ به این سؤال که چرا تسهیل صدور مجوز شرکت‌های کارگزاری دیرتر از سایر نهادهای بازار سرمایه صورت گرفت، گفت: در سایر مجوزهای مربوط به نهادهای مالی، جریان صدور مجوز وجود داشت، اما در حوزه شرکت‌های کارگزاری سال‌ها بود که در عمل فرآیند صدور مجوز متوقف شده بود. ازاین‌رو، دستورالعمل مربوطه بازنگری شد که این بازنگری زمان‌بر بود. پس از بازنگری دستورالعمل، از فعالان بازار نظرخواهی شد و نظرات مختلف در خصوص دستورالعمل جدید دریافت و دوباره بر اساس نظرات دریافتی، بخشی از آن اصلاح گردید و در نهایت طی یک فراخوان، از افرادی که متقاضی صدور مجوز بودند دعوت به‌عمل آمد.
دکتر دهقان دهنوی گفت: در حال حاضر، به‌طور رسمی اعلام می‌کنیم که با صدور مجوز این کارگزاری پس از ۱۲ سال، موضوع انحصار از تمامی مجوزهایی که توسط سازمان بورس اعطا می‌شد، به‌طور کامل برداشته شده و دیگر استفاده از واژه انحصار در حوزه صدور مجوزها در بازار سرمایه معنی نمی‌دهد. در حال حاضر، هیچ‌کدام از مجوزهای سازمان بورس مشمول انحصار نیستند و خوشبختانه مسیر برای درخواست و دریافت مجوز جدید در همه حوزه‌ها و در همه نهادهای مالی باز است.
بهبود کیفیت و کمیت خدمات کارگزاری با افزایش سطح رقابت بین آن‌ها
دکتر دهقان دهنوی در مورد دلایل صادر نشدن مجوز برای شرکت‌های کارگزاری طی این مدت طولانی گفت: صادر نشدن مجوز تأسیس شرکت کارگزاری، دلایل متعددی داشته است. برای مثال، از یک منظر تلقی می‌شد که بازار سرمایه ظرفیت پذیرش تعداد بیشتری از شرکت‌های کارگزاری را ندارد یا تلقی می‌شد که هرچه تعداد شرکت‌های کارگزاری کمتر باشد، نظارت بر عملکرد آن‌ها نیز آسان‌تر خواهد بود، اما در حال حاضر با توجه به توسعه بازار سرمایه و حضور تعداد زیادی از افراد جامعه در این بازار، لازم است علاوه بر کیفیت، کمیت خدمات کارگزاری نیز در بازار سرمایه ارتقا یابد که این ارتقا نیز جز در جریان رقابت بین شرکت‌های کارگزاری محقق نمی‌شود.
رئیس سازمان بورس افزود: ارتقای کیفیت و کمیت شرکت‌های کارگزاری از طریق رقابت بیشتر در این صنعت محقق می‌شود و طبیعی است که اگر رقابت در این صنعت به‌اندازه کافی وجود نداشته باشد، انگیزه‌های نوآورانه، ارتقای کیفیت خدمات و ارائه خدمات بهتر به مشتریان نیز کمرنگ‌تر می‌شود.
وی در پاسخ به این سؤال که راهکار ارتقای کیفیت در شرکت‌های کارگزاری چیست، گفت: ارتقای کیفیت مستلزم آن است که با ورود کارگزاری‌های جدید، رقابت تقویت شود.
مزایای افزایش تعداد شرکت‌های کارگزاری
رئیس سازمان بورس در ادامه سخنان خود به مزایای افزایش تعداد کارگزاری‌ها و انتظاراتی که سازمان از کارگزاران جدید دارد، پرداخت. به عقیده وی، افزوده شدن تعداد کارگزاران تنها یکی از مزایای صدور مجوزهای جدید است. یکی از مزایای مهم تأسیس کارگزاری‌های جدید این است که آن‌ها با خود ایده‌های جدید می‌آورند. هدف سازمان بورس نیز از اعطای مجوز به کارگزاران و تغییراتی که در دستورالعمل به‌وجود آورده، همین موضوع است، زیرا بازار سرمایه نیازمند ایده‌ها و خدمات جدید است. بر این مبنا، از افرادی که درخواست تأسیس کارگزاری جدید دارند، چندین سؤال اساسی پرسیده می‌شود: چه ارزش افزوده جدیدی برای بازار سرمایه دارند؛ چه فعالیت جدیدی در بازار سرمایه انجام خواهند داد و برای آنکه در این بازار موفق شوند، چه ایده و کسب‌و‌کاری را پیش‌بینی کرده‌اند. در نهایت با توجه به پاسخ‌های دریافتی، امتیازدهی آن‌ها انجام می‌شود. بنابراین، درخواست‌هایی مجوز دریافت می‌کنند که با ایده‌های جدید وارد می‌شوند. انتظار می‌رود موضوعاتی مانند فرهنگ‌سازی و آموزش، افزایش کیفیت خدمات و ارائه ابزارهای الکترونیکی که در معاملات استفاده می‌شود، تقویت شده و بیش از پیش توسعه یابد که در نهایت این توسعه و تقویت می‌تواند به رقابت بیشتر در این صنعت کمک کند.
دکتر دهقان دهنوی یکی دیگر از مزایای تأسیس شرکت‌های کارگزاری جدید را ورود سرمایه‌ها و امکانات جدید به بازار سرمایه دانست و گفت: شرکت‌های کارگزاری جدید با خود سرمایه و امکانات جدید می‌آورند و بدین ترتیب کمیت خدمت‌رسانی نیز بیشتر می‌شود. راه‌اندازی کارگزاری‌های بیشتر، ایجاد نمایندگی‌های بیشتر را به‌دنبال دارد و کارکنان بیشتری در این صنعت به‌کار گرفته می‌شوند و در نهایت خدمت‌رسانی بیشتر و بهتری به عموم سهامداران صورت خواهد گرفت.
دلایل سهم نامتوازن کارگزاران از بازار
رئیس سازمان بورس در ادامه در پاسخ به این سؤال که چرا سهم کارگزاران بازار سرمایه از بازار بسیار متفاوت است، به‌طوری‌که برخی از آن‌ها در عمل فعالیت زیادی ندارند، گفت: تعدادی از کارگزاران سهم بسیار اندکی از بازار سرمایه دارند و در عمل فعال محسوب نمی‌شوند. در مقابل، تعدادی از کارگزاران به‌طور قابل‌توجهی فعال بوده، در حال توسعه هستند، خدمات خوبی به فعالان بازار ارائه می‌کنند و زمینه توسعه بیشتر را نیز دارند. بر این اساس، سهم بالای کارگزاران می‌تواند ناشی از کیفیت خوب خدمات آن‌ها باشد که این امر هیچ اشکالی ندارد. ضمن اینکه، مجوزهای جدید نیز متناسب با قدرت مدیریت، قدرت نوآوری و توان سرمایه‌گذاری آن‌ها صادر خواهد شد. اگر کارگزاری‌های جدید یا کارگزاری‌های موجود بتوانند استراتژی خوبی را دنبال کنند، می‌توانند سهم بیشتری از بازار به‌دست آورند و این امر خودبه‌خود باعث می‌شود سهم کارگزاران دیگر کاهش پیدا کند. این هنر کسانی است که وارد این صنعت می‌شوند و می‌توانند حوزه خدمات آن را گسترش دهند.
نظارت سازمان بورس بر نهادهای مالی سخت‌گیرانه‌تر می‌شود
رئیس سازمان بورس در خصوص نظارت این سازمان بر عملکرد نهادهای مالی گفت: در حوزه نظارت سازمان بورس بر نهادهای مالی، موضوع مهمی وجود دارد که باید حتماً به آن اشاره کنم. وی گفت: استراتژی اتخاذشده در سازمان بورس در حوزه نهادهای مالی، تسهیل نظارتهای پیشینی است؛ به این معنی که تلاش می‌شود راه باز شود تا افراد بتوانند با ایده‌های مناسب و سرمایه کافی وارد شده و خدمات متعددی را با کیفیتی بالاتر ارائه کنند. با این حال، تسهیل ایجادشده که منجر به صدور مجوزهای بیشتر می‌شود، یک مکمل نیز دارد و آن چیزی نیست جز «تقویت نظارتهای پسینی» یعنی نظارت‌هایی که بعد از شروع فعالیت‌های نهاد مالی اتفاق می‌افتد.دکتر دهقان دهنوی با اشاره به فرآیند نظارت بر عملکرد نهادهای مالی در سال‌های قبل گفت: پیش‌تر به این مقوله توجه زیادی نمی‌شد و اصولاً باطل یا حذف کردن مجوز نهادهای مالی امر رایجی نبود و اقدام مقبولی در بازار سرمایه محسوب نمی‌شد. بر همین اساس، سعی می‌شد به‌جای آن، در جریان ورود نهادهای مالی جدید، سخت‌گیری زیادی صورت بگیرد. البته این استراتژی از یک جهت می‌تواند استراتژی درستی ارزیابی شود، زیرا لازم است همواره در بازار سرمایه تعادل برقرار باشد و به همین جهت نه تعداد بالای نهادهای مالی یک مزیت است نه تعداد کم آن‌ها؛ بلکه مهم این است که نهادهای مالی برندهای ارزشمندی داشته باشند. وقتی یک نهاد مالی ارزش برند داشته باشد، به‌طور خودکار ریسک‌ها را بهتر مدیریت می‌کند و خود نیز ریسک زیادی نمی‌پذیرد. این امر باعث می‌شود نظارت نیز راحت‌تر انجام شود، اما اگر تعداد نهادهای مالی زیاد بوده و نظارت بر آن‌ها به‌اندازه کافی نباشد، این امر می‌تواند ریسک‌های بیشتری ایجاد کند. بنابراین، اکنون که این اراده وجود دارد که بازار توسعه یافته و ایده‌های جدید فرصت بروز، ظهور و اعمال پیدا کنند، لازم است نظارت قوی‌تر شود تا از بروز ریسک‌های جدید جلوگیری به‌عمل آید و در این راستا، سازمان بورس به‌دنبال برخورد قاطع و مؤثر با متخلفان است. قاعدتاً اگر نهادهای مالی، چه نهادهایی که در حال حاضر حضور دارند و چه آن‌هایی که مجوز می‌گیرند اعم از کارگزاری، سبدگردان، مشاور و …، مرتکب تخلفی شوند که ادامه فعالیت‌شان به صلاح نباشد، به‌سرعت مجوزشان باطل خواهد شد.
مسئولیت سهامداران نهادهای مالی در مقابل تخلفات و اشد مجازات برای متخلفان
رئیس سازمان بورس در ادامه سخنان خود، به این موضوع اشاره کرد که تمامی موارد نظارتی جدید و تخلفات به‌طور معین در دستورالعمل‌های جدید تعیین و تدوین شده و به‌زودی ابلاغ می‌شود. به گفته وی در فرآیندهای جدید سازمان بورس در حوزه نظارت، سهامداران نهادهای مالی مسئولیت جدی و اساسی در قبال تخلفات نهاد مالی خود بر عهده خواهند داشت. سهامداران این نهادها نسبت به یکدیگر یک نوع مسئولیت تضامنی دارند. برای مثال، از اینکه در برخی موارد، حداقل تعداد سهامداران نهاد مالی سه نفر تعیین شده یا دستورالعمل جدید کارگزاری‌ها به‌نحوی تنظیم شده که مستلزم حضور حداقل ۴ یا ۵ نفر خبره مالی برای کسب امتیاز لازم است، هدف مشخصی دنبال می‌شود. از نظر سازمان بورس، وقتی چند خبره و کارشناس یا شخص حقوقی در یک نهاد مالی حضور دارند، این موضوع باعث می‌شود ریسک‌های یکدیگر را کنترل کنند و به‌نوعی نقش خودکنترلی و نظارت درونی در داخل نهاد مالی اجرا شود. سازمان بورس در نظر دارد از این طریق، مسئولیت‌پذیری شرکای نهادهای مالی را رسمیت بخشد و آن‌ها را نسبت به رفتارهای یکدیگر آگاه کند. لذا، از این پس این‌گونه نخواهد بود که سهامداران نهادهای مالی از منافع آن نهاد بهره‌مند شوند، اما در مقابل تخلفات آن، مسئولیتی نداشته باشند. سهامداران نهادهای مالی باید بدانند متناسب با منافعی که از نهاد مالی کسب می‌کنند، در مقابل رفتار بقیه شرکا و اتفاقاتی که در نهاد مالی رخ می‌دهد، همچنین نسبت به رفتار هیئت مدیره، رعایت مقررات حاکمیت شرکتی و اصول و هنجارهای رفتاری در بازار سرمایه مسئولیت دارند و در‌صورتی‌که این مسئولیت به‌درستی ایفا نشود، می‌تواند عواقبی را برای هر یک از سهامداران و اعضای هیئت مدیره نهادهای مالی به همراه داشته باشد.وی در پایان تأکید کرد: طبق دستورالعمل‌ها و مقررات تعیین‌شده، نظارت‌ها سخت‌گیرانه‌تر شده و با نهادهای مالی متخلف قاطعانه برخورد خواهد شد.
