گذری بر مرزهای علم مالی

در این سلسله نوشتارها قصد داریم تا آخرین دستاوردهای علم مالی را به خوانندگان علاقه‌مند به این علم (اعم از اساتید، دانشجویان و یا محققین این حوزه) معرفی نماییم. برای این منظور در هر قسمت، آخرین شماره یکی از مجلات معتبر مالی را مدنظر قرار داده و پس از مروری اجمالی بر مقالات آخرین شماره مجله منتخب، یکی از مقالات اصلی چاپ‌شده در آخرین شماره را با توضیحات بیشتر معرفی خواهیم نمود. بر این اساس در این نوشتار، The Journal of Finance به‌عنوان مجله برتر بین‌المللی علم مالی انتخاب ‌شده و پس از مروری مختصر بر برخی از مقالات آخرین شماره این مجله، مقاله اول چاپ شده در این شماره را با جزئیات بیشتر تشریح می‌نماییم.

مختصری در خصوص The Journal of Finance
در حوزه مالی مجلات علمی بسیاری وجود دارد که یکی از معتبرترین آن‌ها The Journal of Finance است. این مجله بر اساس گزارش JCR، دارای بالاترین رتبه در بین مجلات علمی حوزه کسب‌وکار و مالی (حدود ۱۰۰ مجله) و جزء ۵ مجله برتر حوزه عمومی‌تر اقتصاد (حدود ۳۵۰ مجله) است. البته اعتبار این مجله تنها بر اساس معیارهای این‌چنین نیست و با نگاهی به سوابق مقالات چاپ‌شده در این مجله نیز می‌توان به نتیجه مشابهی دست یافت، زیرا که در آن مقالات، بسیاری از موضوعات اصلی مالی و نظریه‌های بنیادین این شاخه از علوم ارائه شده است و بعضاً مفتخر به کسب جایزه نوبل نیز شده‌اند (مانند مدل بهینه‌سازی پرتفوی مارکویتز، مدل قیمت‌گذاری دارایی‌های سرمایه‌ای شارپ، مدل عاملی کارهارت، تحقیقات اشلیفر و ویشنی در خصوص حاکمیت شرکتی، تحقیقات اخیر فاما و فرنچ در خصوص رفتار بازدهی مورد انتظار، مدل آلتمن جهت پیش‌بینی ورشکستگی، تحقیقات جیگادیش و تیتمن در مورد پدیده مومنتوم و …). همچنین در هیئت تحریریه این مجله، نام‌های آشنایی مانند التون، گروبر، هاروی، نایجل، باربریس، دافی و … از دانشگاه‌هایی مانند استنفورد، پرینستون، ییل، مدرسه اقتصادی لندن، ام‌آی‌تی به چشم می‌خورد. این مجله از انتشارات وایلی بوده و به انجمن مالی امریکا۱ وابسته است. این ژورنال که از سال ۱۹۴۶ میلادی تاکنون مشغول به فعالیت است، هر دو ماه یکی از شماره‌های خود را به انتشار می‌رساند.
نگاهی کلی بر آخرین شماره این مجله (آگوست ۲۰۲۰ میلادی)
با مرور اجمالی بر روی ۱۲ مقاله این شماره می‌توان دریافت که در این شماره نیز به‌مانند دیگر شماره‌های چاپ شده این مجله و حتی دیگر مجلات معتبر حوزه مالی در سال‌های اخیر، موضوع مشترکی که اکثر مقالات بدان پرداخته باشند وجود ندارد. بااین‌حال با کمی اغماض می‌توان گفت هنوز اثرات بحث بحران مالی بر تحقیقات مالی قابل مشاهده است. البته این نتیجه را نمی‌توان به‌سادگی و با مرور عناوین مقالات دریافت و لازم است کمی دقیق‌تر به موضوعات نگاه کنیم. برای نمونه در مقاله دوم با عنوان «ارتباطات سیاسی و میزان اطلاعات ناشی از معاملات دارندگان اطلاعات نهانی»۲ می‌توان مشاهده کرد که محققین دوره موردبررسی را به سال‌های ۲۰۰۷ تا ۲۰۰۹ میلادی (دوره بحران مالی اخیر) محدود کرده و چنین نتیجه گرفته‌اند که ارتباطات سیاسی می‌تواند رفتار فرصت‌طلبانه دارندگان اطلاعات نهانی شرکت‌ها را تسهیل کند. در تحقیق دیگر این شماره با عنوان «اصطکاک‌های اطلاعاتی و بحران اعتباری»۳ نیز دوره تحقیق شامل سال‌های بحران مالی ۲۰۰۷ تا ۲۰۰۹ میلادی شده است. البته تحقیقات جالب‌توجه دیگری که ارتباطی با موضوع بحران مالی ندارد نیز در این شماره به چشم می‌خورد.
برای نمونه در پژوهشی با عنوان «آیا مدیران عامل مهم‌اند؟ شواهدی از دوران بهبود»۴ چنین اظهار شده است که مدیران عامل بر عملکرد شرکت‌ها مؤثر بوده و این تأثیر در بین مدیران جوان، شرکت‌های با مالکیت خانوادگی و همچنین صنایعی که سرمایه انسانی بالایی دارند بیشتر است. در دیگر تحقیقات این شماره به موضوعات پراکنده‌ای مانند رمز ارزها، نحوه رفتار سرمایه‌گذاران حقیقی، اهمیت واسطه‌های مرکزی (CCP) در فرایند تسویه، محدودیت‌های ناشی از اوراق بدهی برای مدیران، ریسک سیستماتیک، جریانات نقد و اوراق اختیار معامله پرداخته شده است.

تشریح مقاله منتخب
مقاله اصلی که در اینجا قصد داریم به معرفی بیشتر آن بپردازیم، مقاله اول این شماره با عنوان «اریب سرایت اجتماعی در اقتصاد و مالی»۵ نوشته دیوید هیرشلیفر۶ است که برگرفته از سخنرانی این محقق در نشست همان سال انجمن مالی آمریکا است. این محقق که تاکنون بیشتر در حوزه مالی رفتاری و نظریه آبشارهای اطلاعاتی۷ شناخته شده بود، اکنون پا را فراتر گذاشته و مدعی معرفی پارادایمی جدید با عنوان اقتصاد و مالی اجتماعی۸ شده است که در آن به مطالعه فرایندهای اجتماعی شکل‌دهنده تفکرات و رفتارهای مالی و اقتصادی پرداخته می‌شود. در ابتدا وی این انتقاد را به نظریه‌های استاندارد مالی وارد می‌داند که در آن‌ها تنها نقطه ارتباط بین افراد در نظام‌های مالی از طریق سفارش‌های خریدوفروش ارائه‌شده و قیمت‌های معاملاتی مشاهده‌شده بوده و تعاملات اجتماعی مانند گفت‌وگوی بین افراد را نادیده می‌گیرند. همچنین محقق دیدگاه مالی رفتاری را نیز خالی از نقص ندانسته و ارتباط مستقیم بین مفروضات و نتایج در مالی رفتاری را به چالش می‌کشد. برای نمونه ارتباط بین رفتار متهورانه و اریب اطمینان بیش‌ازحد در مالی رفتاری را نقد می‌کند یا اینکه رفتارهایی مانند سرمایه‌گذاری در سهام قمارگونه، فروش سهام برنده بیش از سهام بازنده و پس‌انداز اندک، مستقیماً به نتایجی مانند ترجیح چولگی یا میل به تحقق سود و پرهیز از تحقق زیان و … نسبت داده شود را صحیح ندانسته و آن را نیازمند اصلاح می‌داند. وی با اشاره به این حقیقت که برآیند تعاملات اجتماعی با جمع نتایج فردی متفاوت است (و مثال‌های مختلف و جالبی از رفتارهای اجتماعی حیوانات گرفته تا رفتارهای گروهی انسان‌ها در این خصوص ارائه می‌کند)، توجه به اریب‌های اجتماعی را ضروری می‌داند. در ادامه این پژوهشگر به اریب انتقال اجتماعی (تغییرات نظام‌مند و جهت‌دار ایده‌ها یا سیگنال‌ها در زمان انتقال از فردی به فرد دیگر) تمرکز کرده و آن را از طریق ۵ مدل مختلف و با استفاده از تحلیل‌های ریاضی مورد بررسی قرار داده و نتایج متعددی شامل موارد ذیل ارائه می‌دهد:
اریب انتقال اجتماعی به‌صورت بازگشتی مرکب شده و این اثر مرکب شدن موجب بزرگ شدن اثرات اریب‌های کوچک می‌گردد.
خروجی مدل‌های مورد تحلیل تحت تأثیر اریب‌های هرچند کوچک خواهند بود (به دلیل اثر مرکب‌شونده ذکرشده) که این امر توضیح‌دهنده علت خطای بالای مدل‌های مالی و درنتیجه پیش‌بینی‌ناپذیری متغیرهای مالی با این مدل‌ها است.
اریب اجتماعی در تشریح پدیده‌هایی مانند حباب‌های قیمتی و نوسان احساسات سرمایه‌گذاران کمک‌کننده است.
رفتارهای اجتماعی عموماً متفاوت از رفتارهای فردی است.
اریب تحت بررسی توضیح‌دهنده علت ایجاد گرایش‌های رفتاری در بین افراد حتی در زمان عدم وجود تمایل برای بروز این‌چنین رفتارهایی در آن‌ها است.
مالی اجتماعی بیانگر ضرورت ایجاد و تحلیل متغیرهای جدید در تحقیقات تجربی است.
وی در خاتمه بحث مالی اجتماعی را زمینه‌ای جدید در تحقیقات مالی و اقتصادی دانسته و چنین اظهار می‌کند که این پژوهش می‌تواند راهنمای مناسبی برای تعیین جهت تحقیقات آتی باشد.

پانویس‌ها

۱٫American Finance Association
۲٫Political Connections and the Informativeness of Insider Trades
۳٫Informational Frictions and the Credit Crunch
۴٫Do CEOs Matter? Evidence from Hospitalization Events
۵٫ Social Transmission Bias in Economics and Finance
۶٫David Hirshleifer
۷٫Informational Cascades
۸٫Social Economics and Finance