عملکرد شرکت بورس اوراق بهادار تهران در سال مالی ۱۳۹۹
پیام هیأت‌مدیره
سال ۱۳۹۹ برای بورس اوراق بهادار تهران دوره‌ای ویژه و کم‌سابقه بود. بورس تهران در این سال روندی پر فراز و نشیب را پشت سرگذاشت به گونه‌ای که از ابتدای سال تا ۱۹ مرداد ماه، شاخص کل روندی صعودی را در پیش گرفت و پس از آن روندی کاهنده را شاهد بود. ورود نقدینگی فزاینده توسط سرمایه‌گذاران تازه‌وارد به بازار سهام، نقش مهمی در رشد شاخص کل بورس تهران داشت به گونه‌ای که در این سال حدود ۱۱ میلیون کد معاملاتی جدید برای علاقمندان ورود به بازار سهام صادر شد. پس از آن و با خروج هیجان‌آلود نقدینگی از بازار، روند قیمت سهام و شاخص کل نزولی شد و این روند تا پایان سال ۱۳۹۹ نیز ادامه یافت. با وجود روند نوسانی شاخص کل بورس تهران در سال ۱۳۹۹، این متغیر مهم بازار سرمایه سال یادشده را با رشد قابل توجه ۱۵۵ درصدی به پایان رساند. دیگر متغیرهای بورس اوراق بهادار تهران نیز سال ۱۳۹۹ را با نرخ‌های رشد مناسبی به انتها رساندند. ارزش بازار سهام بورس تهران در این سال با رشدی ۱۷۹ درصدی از ۱۸,۷۳۲ به ۵۲,۲۳۰ هزار میلیارد ریال افزایش یافت. ارزش معاملات سهام نیز سال ۱۳۹۹ را با رشد چشمگیر ۴۲۴ درصدی به پایان رساند و از ۴,۶۷۴ به ۲۴,۴۹۱ هزار میلیارد ریال رسید. معاملات اوراق بدهی نیز رشد ۱۱۹ درصدی را تجربه کرد و صندوق‌های قابل معامله نیز رشد ۴۵۳ درصدی سال ۱۳۹۸ را به خوبی ادامه دادند و با رشد ۵۵۹ درصدی ارزش معاملات خود را به ۲,۲۷۰ هزار میلیارد ریال در سال ۱۳۹۹ رساندند. بازار مشتقه که سال گذشته رشد ۳۱۱ درصدی را تجربه کرده بود نیز سال ۱۳۹۹ را با رشد کم‌نظیر ۸۷۸ درصدی به انتها رساند. تداوم رشد معاملات ابزار مشتقه و صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله بیانگر توجه سرمایه‌گذاران حرفه‌ای به ابزارهای نوین مالی و بهره‌‌گیری سرمایه‌گذاران غیرحرفه‌ای از نهادهای مالی برای حضور غیرمستقیم در بازار سرمایه است و رشد متوازن این دو می‌تواند به توسعهی پایدار بورس اوراق بهادار تهران بیانجامد. در کنار رشد متغیرهای کلیدی بورس تهران، پذیرش ۶۸ شرکت، ۱۵ اوراق بهادار با درآمد ثابت و ۸ صندوق سرمایه‌گذاری از دیگر اقدامات مؤثر بورس اوراق بهادار تهران در سال ۱۳۹۹ بوده است.
با افزایش درخورملاحظه‌ی حجم و ارزش معاملات، رشد تنوع ابزارهای مالی قابل معامله و رشد فزاینده سرمایه‌گذاران و معامله‌گران در بورس اوراق بهادار، سازوکار نظارت بر معاملات در این بازار مالی نیز با راه‌اندازی سامانه‌ی نظارتی جامع بورس اوراق بهادار تهران (سنجش) وارد مرحله‌ای جدید شد. این سامانه‌ی نوین نظارتی که راه‌اندازی آن از سال گذشته در برنامه بورس تهران قرار داشت، با بهره‌مندی از فناوری روزآمد، امکانات بسیاری برای ناظران بازار اوراق بهادار فراهم می‌آورد و پس از تکمیل مراحل پایانی، افزون بر بهبود توان نظارتی، امکان پیشگیری به موقع از وقوع تخلفات را به صورت هوشمندانه و مبتنی بر الگوریتم‌های پیشرفته در اختیار بورس قرار می‌دهد.
بورس اوراق بهادار تهران در سال ۱۳۹۹ نیز همچون سال‌های گذشته به روند فزاینده‌ی خود در تأمین مالی اقتصاد ملی ادامه داد. میزان تأمین مالی از طریق بورس اوراق بهادار تهران با رشدی ۱۴۷ درصدی به ۹۶۳ هزار میلیارد ریال رسید. ظرفیت بالا و رو به رشد بورس اوراق بهادار تهران در تأمین مالی پایدار اقتصاد ملی برای فعالان و مسئولان اقتصادی به اثبات رسیده و توجه به بهره‌مندی از این توانمندی، افق‌های جدیدی پیش‌روی بورس اوراق بهادار تهران و بازار سرمایه ایران گشوده است.
پروژه ملی سهام عدالت که نزدیک به یک دهه از آغاز آن می‌گذرد در سال ۱۳۹۹ با آزادسازی بخش مهمی از آن در بورس تهران وارد مرحله‌ای جدید و مهم شد. با آزادسازی سهام عدالت، بورس تهران پذیرای نزدیک به ۵۰ میلیون سهامدار شد که بیشتر آنها برای نخستین بار حضور در بازار سرمایه را تجربه می‌کردند. در همین ارتباط پذیرش شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی در بورس تهران به گسترش جغرافیایی سهامداران و افزایش ضریب نفوذ بازار سرمایه در میهن عزیزمان انجامید. پذیرش دو صندوق دارا یکم و پالایشی یکم در سال ۱۳۹۹ رویدادی مهم برای اقتصاد ملی، بازار سرمایه و بورس تهران بود که زمینه جذب سرمایه‌گذاران بیشتری را در بازار سهام فراهم آورد و فرآیند خصوصی‌سازی را با رویکرد و روشی جدید رونق بخشید.
هیأت مدیره بورس اوراق بهادار تهران با سپاس از تمامی کنش‌گران اقتصادی به ویژه فعالان بازار سرمایه، سهامداران و کارکنان شرکت که با تلاشی خستگی‌ناپذیر و دلی پرامید برای توسعهی ایران می‌کوشند، امیدوار است که روند رو به رشد بورس اوراق بهادار تهران و توسعهی زیرساخت‌ها، ریزساختارها و ابزارهای مالی این بازار کمکی برای رونق تولید، سربلندی و آبادانی ایران باشد.
کلیاتی درباره شرکت
۱ تاریخچه
شرکت بورس اوراق بهادار تهران (سهامی عام) به موجب قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران مصوب اول آذرماه ۱۳۸۴ مجلس شورای اسلامی و مجوز ثبت شماره ۱۲۱/۳۳۵ سازمان بورس و اوراق بهادار، در تاریخ ۱۳۸۵/۹/۱۵ تحت شماره ۲۸۶۵۰۲ نزد مرجع ثبت شرکت‌ها به ثبت رسید و فعالیت عملیاتی خود را از اوایل دی‌ماه همان سال آغاز کرد. نماد بورس اوراق بهادار تهران در تاریخ ۱۳۹۵/۷/۲۳ در فهرست شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران درج و در تاریخ ۱۳۹۵/۷/۶ پذیرش و در تاریخ ۱۳۹۵/۱۰/۱ در بازار اول – تابلوی اصلی بازگشایی و معامله شد.
۲ موضوع فعالیت
موضوع فعالیت شرکت مطابق اساسنامه، به شرح زیر تعیین‌شده است:
. تشکیل، سازمان‌دهی و اداره بورس اوراق بهادار به‌منظور انجام معاملات اوراق بهادار پذیرفته‌شده در بورس توسط اشخاص ایرانی و غیر ایرانی مطابق قانون و مقررات.
. پذیرش اوراق بهادار از جمله اوراق بهادار ناشران خارجی مطابق قانون و مقررات.
. تعیین شرایط عضویت برای گروه‌های مختلف از اعضا، پذیرش متقاضیان عضویت، وضع و اجرای ضوابط حرفه‌ای و انضباطی برای اعضا، تعیین وظایف و مسئولیت‌های اعضا و نظارت بر فعالیت آنها و تنظیم روابط بین آنها مطابق قانون و مقررات.
. فراهم آوردن شرایط لازم برای دسترسی عادلانه اعضا به‌منظور انجام معاملات اوراق بهادار.
. همکاری و هماهنگی با سایر نهادهای مالی که بخشی از وظایف مربوط به دادوستد اوراق بهادار یا انتشار و پردازش اطلاعات مرتبط با بورس اوراق بهادار را به عهده‌دارند، از جمله شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه.
. انجام تحقیقات، آموزش و فرهنگ‌سازی مرتبط با اوراق بهادار برای تسهیل، بهبود و گسترش دادوستد و سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار.
. همکاری با بورس‌های دیگر در ایران و خارج از ایران به‌منظور تبادل اطلاعات و تجربیات، یکسان‌سازی مقررات و استانداردها و پذیرش همزمان اوراق بهادار مطابق قانون و مقررات.
. نظارت بر حسن انجام معاملات اوراق بهادار پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار.
. تهیه، جمع‌آوری، پردازش و انتشار اطلاعات مربوط به سفارش‌ها و معاملات اوراق بهادار.
. نظارت بر فعالیت ناشران اوراق بهادار پذیرفته‌شده مطابق قانون و مقررات.
. اجرای سایر وظایفی که مطابق قانون و مقررات به عهده شرکت گذاشته شده یا می‌شود.
۳ ترکیب سهامداران
تعداد سهام و ترکیب سهامداران شرکت در جدول شماره ۱ نشان داده‌شده است. بر اساس ماده ۵۴ قانون بازار اوراق بهادار هیچ سهامدار حقیقی یا حقوقی به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم نمی‌تواند بیش از ۲/۵ درصد از سهام شرکت را در اختیار داشته باشد. بر اساس ماده ۹ اساسنامه، سهامداران شرکت به سه گروه کارگزاران، نهادهای مالی و سایر اشخاص تقسیم می‌شوند که در هر زمان، حداکثر درصد سهام گروه‌های مذکور و تغییرات بعدی آن توسط سازمان بورس و اوراق بهادار تعیین می‌شود.
۴ فهرست سهامداران
فهرست سهامداران شرکت در هر یک از گروه‌های سهامداری در پایان سال ۱۳۹۹ در جدول زیر به نمایش درآمده است.
۵ سرمایه و تغییرات آن
سرمایه شرکت در بدو تأسیس مبلغ ۱۵۰ میلیارد ریال بوده که طی چند مرحله به مبلغ ۴,۰۰۰ میلیارد ریال در پایان سال مالی منتهی به ۱۳۹۹/۱۲/۳۰ افزایش یافته است. تغییرات سرمایه شرکت از بدو تأسیس تاکنون به شرح جدول زیر است.
۶ وضعیت معاملات سهام بورس اوراق بهادار تهران
نماد بورس اوراق بهادار تهران از تاریخ ۱۳۹۰/۶/۱۳ در سه طبقه کارگزاران، نهادهای مالی و سایر اشخاص (مطابق با مفاد اساسنامه شرکت) به ترتیب با نمادهای «ذبورس ۱»، «ذبورس ۲» و «ذبورس ۳» در بازار پایه فرابورس ایران درج و به‌صورت توافقی، از طریق کارگزاران فعال در فرابورس معامله می‌شد. از تاریخ ۱۳۹۵/۱۰/۱ با احراز شرایط انتقال شرکت به بورس اوراق بهادار تهران، سهام شرکت برای هر یک از دسته‌های سهامداری یادشده به ترتیب با نمادهای «کبورس»، «نبورس» و «بورس» منتقل و مورد معامله قرار گرفت. جدول زیر میزان معاملات سهام بورس اوراق بهادار تهران را در سال‌های ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹ نشان می‌دهد.
۷ نیروی انسانی
نیروی انسانی به‌عنوان سرمایه اصلی و ارزشمند شرکت، نقش مهمی در اجرای برنامه‌های جاری و توسعه‌ای بورس اوراق بهادار تهران دارد. ترکیب نیروی انسانی شرکت در پایان اسفندماه ۱۳۹۹ در جدول زیر ارایه شده است.
۸ ساختار سازمانی
آخرین ساختار سازمانی شرکت در نمودار زیر نشان داده شده است. بر اساس این ساختار اداره امور اجرایی شرکت بر عهده مدیرعامل منتخب هیأت مدیره است. مدیران شرکت زیر نظر مدیرعامل در شش حوزه مدیریت عامل و حوزههای معاونت نظارت بر بازار، معاونت عملیات بازار، معاونت ناشران و اعضا، معاونت توسعه و راهبرد و معاونت اجرایی طبق ساختار پیش‌بینی‌شده وظایف محوله را انجام می‌دهند.
عملکرد مالی شرکت
۱ اطلاعات عملکرد
خلاصه‌ای از نتایج عملیات و عملکرد مالی شرکت در سال مالی منتهی به ۱۳۹۹/۱۲/۳۰ در جدول زیر ارایه شده است.
۲ اطلاعات وضعیت مالی
مهم‌ترین اقلام وضعیت مالی شرکت بورس اوراق بهادار تهران برای سال ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹ به شرح جدول زیر است.
۳ نسبت‌های مالی
مهم‌ترین نسبت‌های مالی شرکت بورس اوراق بهادار در سال ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹ به شرح جدول زیر است.
۴ تأمین مالی از طریق بورس
در سال ۱۳۹۹ تعداد ۱۳۴ شرکت پذیرفته‌شده در بورس به افزایش سرمایه اقدام کرده‌اند که مجموع افزایش سرمایه آنها بالغ بر ۶۴۰,۵۵۰ میلیارد ریال بوده است. جدول زیر جزئیات تأمین مالی شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران را در سال ۱۳۹۹ نشان می‌دهد.
* بدون در نظر گرفتن افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‌های ثابت
