عملکرد صندوق‌های سرمایه‌گذاری در آذر‌ماه ۱۴۰۱

بازارهای مالی مکان مناسبی برای سرمایه‌گذاری هستند و بیشتر افراد جامعه تمایل دارند پس‌اندازها و ثروت خود را در این بازارها سرمایه‌گذاری کنند؛ اما مسئله اساسی، عدم آشنایی همه اقشار جامعه با این بازارها است که در بسیاری موارد اگر به‌صورت شخصی اقدام به سرمایه‌گذاری کنند و از مشاوران مالی کمک نگیرند، ممکن است متحمل زیان‌های جبران‌ناپذیری شوند. البته به‌دلیل هزینه‌های نسبتاً بالا، استفاده از خدمات مشاوران مالی برای مبالغ جزئی، مقرون‌به‌صرفه نخواهد بود. در این شرایط بهترین راه‌حل، استفاده از واسطه‌های مالی است که آنها منابع مالی خرد سرمایه‌گذاران را جمع‌آوری کرده و بعد از یک کاسه کردن آن، به منابع مالی هنگفتی دست پیدا می‌کنند و با استفاده از تخصص افراد حرفه‌ای و باتجربه در زمینه سرمایه‌گذاری، این منابع را به سمت بازارهای مالی هدایت می‌کنند و بهترین گزینه‌های سرمایه‌گذاری را برای سرمایه‌گذاران خود انتخاب و سود حاصله را به نسبت آورده سرمایه‌گذاران بین آنها تقسیم می‌کنند. یکی از این واسطه‌های مالی، صندوق‌های سرمایه‌گذاری هستند. صندوق‌های سرمایه‌گذاری انواع مختلفی دارند که این تنوع می‌تواند انواع سلیقه‌های سرمایه‌گذاری را با انواع ریسک‌پذیری و بازده موردانتظار پوشش دهد. صندوق‌های سرمایه‌گذاری بر اساس ترکیب دارایی در سه گروه صندوق‌های سرمایه‌گذاری سهامی، با درآمد ثابت و مختلط قرار می‌گیرند که از نظر الزامات سرمایه‌گذاری ابلاغ‌شده از سوی سازمان بورس و اوراق بهادار، با یکدیگر تفاوت دارند. همچنین از نظر نوع سرمایه‌گذاری، به دو دسته صندوق‌های سرمایه‌گذاری مبتنی بر صدور و ابطال و صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل‌معامله در بورس تقسیم‌بندی می‌شوند. علاوه بر صندوق‌های یادشده، صندوق‌های سرمایه‌گذاری اختصاصی بازارگردانی نیز در بازار سرمایه ایران مشغول فعالیت هستند. در این گزارش، با استفاده از داده‌ها و اطلاعات سامانه رسام، به ارائه وضعیت و عملکرد این صندوق‌ها که در بازار سرمایه ایران فعال هستند، پرداخته شده است.

ترکیب و ارزش دارایی‌های صندوق‌های سرمایه‌گذاری در آذرماه
کل ارزش خالص دارایی‌های صندوق‌های سرمایه‌گذاری در آذرماه ۱۴۰۱ با بیش از ۵۰ هزار میلیارد ریال کاهش، به مبلغی حدود ۵,۸۷۸ هزار میلیارد ریال رسید. بیشترین کاهش ریالی در ارزش خالص دارایی‌ها مربوط به صندوق‌های با درآمد ثابت بوده که نسبت به ابتدای ماه، حدود ۱۳۳ هزار میلیارد ریال معادل ۳/۸ درصد کاهش یافته است. صندوق‌های بازارگردانی نیز با بیش از ۶۲ هزار میلیارد ریال افزایش معادل ۸/۶ درصد، بیشترین افزایش درصدی ارزش خالص دارایی‌ها را در میان صندوق‌های سرمایه‌گذاری ثبت کرده‌اند.

نمودار ۲، روند تغییرات کل ارزش خالص دارایی‌های همه صندوق‌های سرمایه‌گذاری را در طول آذرماه ۱۴۰۱ بر حسب میلیارد ریال نشان می‌دهد. نتایج نشان‌دهنده افت و خیز مداوم مجموع ارزش خالص دارایی‌های صندوق‌ها در این ماه است.

صندوق‌های سرمایه‌گذاری مجموعاً ۲۱ درصد از منابع مالی خود را در سهام، ۴۸ درصد را در اوراق مشارکت، ۲۷ درصد را در سپرده‌های بانکی و وجه نقد و حدود ۴ درصد را در سایر دارایی‌ها سرمایه‌گذاری کرده‌اند. در نمودار ۳، ترکیب دارایی‌های تحت مدیریت صندوق‌های سرمایه‌گذاری نشان داده‌ شده است.

بررسی عملکرد صندوق‌های سرمایه‌گذاری
در جدول‌های ۱ تا ۴، صندوق‌های سرمایه‌گذاری با بیشترین بازدهی در هر گروه از صندوق‌های با درآمد ثابت، سهامی، مختلط و قابل‌معامله در بورس ارائه شده است. در بین صندوق‌های با درآمد ثابت، صندوق «با درآمد ثابت کوثر یکم» بیشترین بازدهی را کسب کرده است. بازدهی این صندوق در آذر‌ماه ۱۴۰۱ برابر با ۴/۸ درصد و بازدهی یک سال گذشته آن برابر با ۲۱/۶ درصد بوده است. صندوق «با درآمد ثابت امید انصار» نیز در مقام دوم قرار گرفته است.

در آذرماه ۱۴۰۱، صندوق‌های سهامی وضعیت بهتری را نسبت به ماه‌های گذشته ثبت کرده‌اند. صندوق «آهنگ سهام کیان» با بازدهی ۱۱/۸ درصدی، بهترین عملکرد را در بین صندوق‌های سهامی داشته است. بازدهی یک سال گذشته این صندوق حدود ۳۰/۴ درصد بوده است. صندوق تازه‌تأسیس «بازده بورس» نیز با فاصله اندکی، دومین صندوق پربازده این ماه بوده است.

صندوق «کیمیای کاردان» با بازدهی ۷/۷ درصدی طی آذرماه ۱۴۰۱، بیشترین بازدهی را در بین صندوق‌های مختلط داشته است. بازدهی یک سال گذشته این صندوق حدود ۳۴/۲ درصد بوده است.

طی آذرماه ۱۴۰۱، صندوق «راهبرد ممتاز ابن سینا» با بازدهی ۱۵/۳ درصدی، بیشترین بازدهی را در میان صندوق‌های قابل‌معامله در بورس داشته است. بازدهی یک سال گذشته این صندوق با نماد «رماس» ۲۳/۷ درصد بوده است.

در بخش بعدی، میانگین بازده صندوق‌های سهامی با بازده شاخص‌ کل بورس و شاخص کل فرابورس طی آذرماه ۱۴۰۱ مقایسه شده است. همانطورکه در نمودار ۴ مشاهده می‌شود، صندوق‌های سهامی در مقایسه با شاخص کل بورس تهران عملکرد ضعیف‌تری داشته است، اما از شاخص کل فرابورس ایران بازدهی بالاتری داشته است.

وضعیت ورود و خروج نقدینگی در صندوق‌های سرمایه‌گذاری
طی آذر‌ماه ۱۴۰۱، ورود پول به کل صندوق‌ها (به‌واسطه صدور واحدهای سرمایه‌گذاری) بیش از ۷۰۳ هزار میلیارد ریال و خروج پول از آنها (به‌واسطه ابطال واحدهای سرمایه‌گذاری) تقریباً ۸۵۷ هزار میلیارد ریال بوده است. بنابراین، خالص خروج سرمایه‌ از کل صندوق‌های سرمایه‌گذاری نزدیک به ۱۵۴ هزار میلیارد ریال بوده است. این ماه برای چهارمین ماه متوالی در سال جاری، خالص ورود و خروج نقدینگی منفی بوده است. بیشترین خالص ورود پول به صندوق‌های سرمایه‌گذاری حدود ۱۴ هزار میلیارد ریال و مربوط به صندوق‌های بازارگردانی و بیشترین خالص خروج پول تقریباً ۱۵۳ هزار میلیارد ریال و مربوط به صندوق‌های با درآمد ثابت بوده است. نمودار ۵ ورود پول به کل صندوق‌ها و خروج پول از آنها را به‌واسطه صدور یا ابطال واحدهای سرمایه‌گذاری طی آذرماه ۱۴۰۱ نشان می‌دهد.