چشم‌انداز سودآوری شرکت‌های بورسی
نتایج شانزدهمین دوره اجماع تحلیلگران (IranCR) در ۲۴ خردادماه ۱۳۹۹ اعلام شد. در این دوره ۹۱ نهاد مدیریت دارایی آخرین پیش‌بینی خود از سودآوری شرکت‌های مطرح بازار سهام را مجدداً به‌روز کرده‌اند. اعداد و ارقام، نشان‌دهنده شکل‌گیری دوره‌ای استثنایی و تجربه‌نشده در بازار سهام ایران است. برخی از مهم‌ترین نتایج حاصل از این گزارش به قرار زیر است:
ثبات انتظارات سودآوری بنگاه‌ها علی‌رغم تشدید کرونا: باوجودآنکه نسبت به آخرین دوره برنامه اجماع در اوایل اسفند، بیماری کرونا بنگاه‌ها را به میزان بسیار بیشتری تحت تأثیر قرار داده است، اما تحلیلگران سود مورد انتظار خود از شرکت‌های بزرگ بورسی را برای سال ۱۳۹۹ نسبت به آخرین پیش‌بینی خود در اسفندماه ۱۳۹۸ کم نکرده و حتی ۶ درصد نیز افزایش داده‌اند. در کنار انتظار برای تداوم سطوح پایین قیمت کالاهای پایه جهانی در سال ۱۳۹۹، انتظار برای رشد دلار نیما و آزاد سبب شده تا سطح سودآوری بنگاه‌ها برای سال جدید تقریباً بدون تغییر نسبت به گذشته پیش‌بینی شود.
واگرایی بی‌سابقه رشد سود مورد انتظار از شرکت‌ها و بازدهی سهام: بازار سهام در حالی ۱۲۰ درصد نسبت به آخرین دوره اجماع در اسفندماه رشد داشته که سود مورد اجماع تحلیلگران برای سال ۹۹ در این فاصله تنها ۶ درصد رشد را نشان داده و سود پیش‌بینی‌شده برای سال ۱۴۰۰ نیز ۲۰ درصد از سود سال ۹۹ بالاتر پیش‌بینی شده است. به‌عبارت‌دیگر، واقعیت بنگاه‌ها، -رشد انتظارات سودآوری بنگاه‌ها- بازدهی ایجادشده را توجیه نمی‌کند. این سطح از واگراییِ بازدهی شرکت‌ها و رشد سود مورد انتظار، تاکنون در هیچ‌یک از ۱۵ دوره گذشته سابقه نداشته است.
ارزش‌گذاری بازار ۲/۵ برابر گران‌تر از گذشته‌ی ۱۰ ساله: بر اساس نتایج این گزارش، نسبت قیمت به درآمد فوروارد بازار در ۲۴ خردادماه سال ۱۳۹۹ به عدد ۱۴/۳ رسیده؛ وقتی این عدد را با میانگین این نسبت در افق زمانی ۱۰ ساله (عدد ۶) و میانگین این نسبت از سه سال گذشته و شروع برنامه اجماع (عدد ۵/۷) مقایسه می‌کنیم به عجیب بودن آن پی می‌بریم. آیا خوش‌بینی بر واقع‌بینیِ لازم در بازارهای مالی، چیره شده است یا پارادایم ارزش‌گذاری در بازار سهام ایران به‌کلی تغییر کرده است؟
انتظارات تورمی محدود: تحلیلگران انتظار دارند دلار آزاد در انتهای سال ۱۴۰۰ به عدد ۲۳ هزار تومان برسد؛ ۲۰ درصد گران‌تر از رقم پیش‌بینی‌شده برای انتهای سال ۱۳۹۹ همچنین، تورم سال ۱۳۹۹ در محدوده ۲۶ درصد پیش‌بینی شده است. این پیش‌بینی‌ها، حاکی از انتظار وجود شرایط نرمال نه شرایط ابر تورمی در اقتصاد ایران در سال آینده از منظر تحلیلگران بازار سهام است. به‌عبارت‌دیگر آنچه بازدهی سه ماه گذشته را توضیح می‌دهد نه انتظارات تورمی شدید، بلکه اقبال عمومی و بی‌سابقه آحاد سرمایه‌گذاران و همچنین حمایت‌های مستقیم و غیرمستقیم دولت از این بازار بوده است.
شرکت‌های کوچک همچنان موردتوجه: میانگین P/E فوروارد شرکت‌های بزرگ (یک‌سوم بالای شرکت‌های موردبررسی ازنظر ارزش بازار) به ۱۱/۷ و P/E شرکت‌های کوچک به ۲۵ واحد رسیده است. تفاوت ۱۳ واحدی نسبتِ بین این دو گروه، در دوره اسفندماه به عدد ۶ و به‌طور میانگین در طول سه سال برگزاری این برنامه، در محدوده ۳ بوده است. حتی اگر تغییر چارچوب‌های کلان ارزش‌گذاری بازار سهام را برای شرکت‌های بزرگ بپذیریم و نسبت قیمت به درآمد در محدوده ۱۱ را به تغییر پارادایم ارزش‌گذاری در بازار سهام نسبت دهیم، نسبت قیمت به درآمد ۲۵ را به‌سختی در این چارچوب، می‌توان تفسیر کرد.
در دوره‌ای از بازار سهام به سر می‌بریم که ازنظر بسیاری از لحاظ آمار و ارقام، بی‌سابقه و استثنایی است. به نظر می‌رسد عوامل بنیادین مربوط به ارزش‌گذاری بازار در سه ماه گذشته تغییرات جدی یافته‌اند و به همین دلیل، گذشته بازار چراغی برای آینده آن نیست. در دوره‌ای که چراغ «گذشته بازار» برای هدایت تحلیلگران در بازار پرخم و تاپ کم‌فروغ شده است، ترجیح می‌دهیم علاوه بر چراغ لرزان خوش‌بینی، نورافکن واقع‌بینی را نیز روشن نگاه داریم.
سود مورد اجماع چیست؟
«سود مورد اجماع» یک شرکت، میانگین پیش‌بینی تحلیلگران بازار از سود خالص آن شرکت است. در حال حاضر، برای محاسبه میانگین نظرات مشارکت‌کنندگان، وزن یکسانی به همه آن‌ها داده می‌شود و «میانگین ساده» سود پیش‌بینی‌شده، به‌عنوان سود مورد اجماع هر شرکت شناخته می‌شود.
متدولوژی محاسبه سود مورد اجماع
۱- دوره زمانی پیش‌بینی سود:
برای شرکت‌هایی که سال مالی آن‌ها در بهار سال ۱۳۹۹ به پایان می‌رسد (نمادهای سفارس، حکشتی، تیپیکو، واحیا، تاپیکو، فارس، کهمدا، رمپنا، شستا، صبا و تاصیکو)، منظور از سال مالی ۱۳۹۹ و سال مالی ۱۴۰۰، به ترتیب سال مالی منتهی به بهار ۱۳۹۹ و بهار ۱۴۰۰ است.
برای شرکت‌هایی که سال مالی آن‌ها در تابستان ۱۳۹۹ به پایان می‌رسد (نمادهای شپدیس، پارسان، حپارسا و قثابت)، منظور از سال مالی ۱۳۹۹ و سال مالی ۱۴۰۰، به ترتیب سال مالی منتهی به تابستان ۱۳۹۹ و تابستان ۱۴۰۰ است.
برای شرکت‌هایی که سال مالی آن‌ها در پاییز ۱۳۹۹ به پایان می‌رسد (نمادهای سپ، کگهر، شیران، پکویر، شوینده، شگل، شپاکسا، غبشهر، وغدیر، چکاپا و ریشمک)، منظور از سال مالی ۱۳۹۹، سال مالی منتهی به پاییز ۱۳۹۹ است.
۲- سود تلفیقی، سود شرکت اصلی:
برای دوره‌های مالی سالانه، سود تلفیقی و برای دوره‌های فصلی، سود شرکت اصلی مورد پیش‌بینی قرار می‌گیرد. به‌عنوان‌مثال، سود سال مالی ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰، برای همه شرکت‌ها، سود تلفیقی و سود فصل زمستان برای شرکت اصلی پیش‌بینی شده است.
۳- نسبت قیمت به درآمد فوروارد:
نسبت قیمت به درآمد پیش‌رو (Forward (P/Eبرای شرکت‌هایی که سال مالی آن‌ها منتهی به اسفند ۱۳۹۹ است، با در نظر گرفتن سود سال مالی ۱۳۹۹ محاسبه شده است.
نسبت قیمت به درآمد پیش‌رو(Forward (P/E برای شرکت‌هایی که سال مالی آن‌ها منتهی به بهار ۱۳۹۹ است، یعنی «حکشتی، فارس، سفارس، تیپیکو، واحیا، کهمدا و تاپیکو»، با در نظر گرفتن سود سال مالی منتهی به بهار ۱۴۰۰ محاسبه شده است.
نسبت قیمت به درآمد پیش‌رو(Forward (P/E برای شرکت‌هایی که سال مالی آن‌ها منتهی به تابستان ۱۳۹۹ است یعنی «شرکت‌های شپدیس و پارسان»، با در نظر گرفتن میانگین سود سال مالی منتهی به تابستان ۱۳۹۹ و سود سال مالی منتهی به تابستان ۱۴۰۰ آن‌ها محاسبه شده است.
نسبت قیمت به درآمد پیش‌رو (Forward (P/E برای شرکت‌هایی که سال مالی آن‌ها منتهی به پاییز ۱۳۹۹ است یعنی «شرکت‌های سپ، شیران، پکویر، شوینده، شگل، شپاکسا، غبشهر، غمارگ، وغدیر، چکاپا، ریشمک و کگهر» با در نظر گرفتن ۷۵ درصد سود سال مالی منتهی به پاییز ۱۳۹۹ و ۲۵ درصد سود سال مالی منتهی به پاییز ۱۴۰۰ آن‌ها محاسبه شده است.
۴- تناوب به‌روزرسانی:
بنا بر توافق مشارکت‌کنندگان، مقرر شده تا گزارش سودآوری مورد اجماع در هر فصل، دو بار به‌روز شود.
۵- متغیرهای کلان و قیمت جهانی کالاهای پایه:
تحلیلگران همان اعدادی که در مدل‌های مالی خود برای پیش‌بینی سود شرکت‌ها استفاده کرده‌اند را به‌عنوان پیش‌بینی خود از این متغیرها در بازه‌های موردنظر قرار می‌دهند؛ بنابراین، این اعداد درواقع تخمین تحلیلگران از میانگین این متغیرها در بازه‌های زمانی موردنظر (نه وضعیت متغیرها در پایان دوره) را نشان می‌دهد.
سلب مسئولیت
گزارش سودآوری مورد اجماع، تنها میانگین نظرات تحلیلگران بازار در مورد سودآوری شرکت‌ها را ارائه می‌کند. بر این اساس، انتشار این گزارش، به معنی پیشنهاد فروش یا خرید سهام یا هرگونه اوراق بهادار دیگر توسط ناشر نیست و ناشر مسئولیتی از این بابت بر عهده ندارد.
برای مطالعه این گزارش این موارد را در نظر داشته باشید:
۱- برای شرکت‌هایی که سال مالی آن‌ها در بهار سال ۱۳۹۹ به پایان می‌رسد (نمادهای سفارس، حکشتی، تیپیکو، واحیا، تاپیکو، فارس، کهمدا، رمپنا، شستا، صبا و تاصیکو)، منظور از سال مالی ۱۳۹۹ و سال مالی ۱۴۰۰، به ترتیب سال مالی منتهی به بهار ۱۳۹۹ و بهار ۱۴۰۰ است.
۲- برای شرکت‌هایی که سال مالی آن‌ها در تابستان ۱۳۹۹ به پایان می‌رسد (نمادهای شپدیس، پارسان، حپارسا و قثابت)، منظور از سال مالی ۱۳۹۹ و سال مالی ۱۴۰۰، به ترتیب سال مالی منتهی به تابستان ۱۳۹۹ و تابستان ۱۴۰۰ است.
۳- برای شرکت‌هایی که سال مالی آن‌ها در پاییز ۱۳۹۹ به پایان می‌رسد (نمادهای سپ، کگهر، شیران، پکویر، شوینده، شگل، شپاکسا، غبشهر، وغدیر، چکاپا و ریشمک)، منظور از سال مالی ۱۳۹۹، سال مالی منتهی به پاییز ۱۳۹۹ است.
برای مطالعه متن کامل به ماهنامه بورس ویژه اردیبهشت ماه ۱۳۹۹ شماره ۱۷۸ مراجعه نمایید.
