بازار سرمایه و تأمین مالی پروژه‌ها
در توسعه کشورها، پروژههای زیرساختی نقشی کلیدی دارند، ازاین‌رو دولت‌ها با کمک بخش خصوصی در تلاش برای تأمین مالی آنها هستند. با توجه به اهمیت این موضوع، در اقصی نقاط جهان از روش‌ها و سازوکار‌های مختلف برای تأمین مالی پروژه‌ها استفاده می‌شود. در کشورما نیز با توجه به تعداد قابل‌ملاحظه پروژه‌هایی که برای توسعه نیاز است و از طرفی، عدم امکان تأمین مالی از بازارهای خارجی به دلیل اعمال تحریم‌ها و نیز وجود کسری بودجه بعضا قابل‌توجه در دولت‌ها، روی آوردن به روش‌های نوآورانه از قبیل به‌کارگیری ظرفیت بازارهای مالی در دستور کار قرار گرفته است. بازار سرمایه ازجمله حوزه‌هایی است که در بازار مالی کشور برای تأمین مالی پروژه‌ها فعال می‌باشد و در آن، برای برطرف کردن نیاز مالی پروژههای اساسی از انواع مختلف روش‌های تأمین مالی استفاده می‌شود. ابزارهای موجود در بازار سرمایه در حوزه تأمین مالی، علاوه بر کارکرد تأمین منابع، با تمرکز بر مباحثی همچون مدیریت ریسک سعی در هدایت جریان نقدینگی نیز دارند.
صندوق پروژه یکی از انواع ابزارهای موردنظر است که با جمع‌آوری وجوه سرمایه گذاران، منابع را به ساخت و بهره‌برداری پروژههای مختلف تخصیص می‌دهد. مشکلات اجرایی صندوق پروژه و پیچیدگی‌های موجود در راه‌اندازی و توسعه آنها، بورس‌ها را به استفاده از ابزارهای دیگری رهنمون کرد. ازجمله روش‌های نسبتاً نوآورانه که اخیراً برای اولین بار در بورس تهران ارائه شد، تشکیل شرکت سهامی عام پروژه است که نخستین مورد آن با نماد شگستر در بازار سرمایه‌گذاری حرفه‌ای عرضه شد.
«شرکت پروژه»، شرکت سهامی عامی است که به‌منظور اجرا و بهره‌برداری از پروژههای کلان انتفاعی که دارای توجیه فنی و اقتصادی هستند، ایجاد می‌شود. به شکل ضمنی از این تعریف مستفاد می‌گردد که پروژههای فاقد توجیه فنی و اقتصادی شرایط پذیره‌نویسی در بازار سرمایه را ندارند. در حقیقت این مفهوم به‌منظور تأمین مالی پروژه‌ها در بازار سرمایه پیشنهاد شده است. برخلاف پذیرش شرکت‌ها در بورس که تابع دستورالعمل پذیرش اوراق بهادار است و معمولاً شرکت‌هایی که رشد یافته و از سابقه فعالیت نسبتاً خوب، سودآوری قابل‌قبول و صورت‌های مالی شفاف و ساختاریافته‌ای برخوردارند، شرایط پذیرش را پیدا می‌کنند، شرکت پروژه‌ها با توجه به اینکه سابقه فعالیت و سود عملیاتی چشمگیری ندارند، هنوز به بهره‌برداری نرسیده‌اند و بعضاً از ساختار مالی مناسبی هم برخوردار نیستند، نیاز به دستورالعمل متفاوتی برای حضور در بورس دارند.
بر همین اساس، در بورس تهران برای پذیره‌نویسی سهام این شرکت‌ها از دستورالعمل «نحوه صدور مجوز عرضه عمومی شرکت پروژه (سهامی عام)» استفاده می‌شود. این دستورالعمل در خردادماه سال ۱۴۰۰ به تصویب هیئت‌مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار رسیده و طی چند مرحله اصلاح، نهایی شده و پذیره‌نویسی این شرکت‌ها در بازار «سرمایه‌گذاری حرفه‌ای» انجام می‌شود.
ازجمله شرایط ورود این شرکت‌ها به بازار بورس، برخورداری از «حداقل سرمایه برای صدور مجوز عرضه عمومی» (این مبلغ در حال حاضر برای شرکت پروژه‌ها معادل ۵ هزار میلیارد ریال می‌باشد)، «حداقل درصد پیشرفت پروژه به میزان ۲۰ درصد» و البته رعایت سایر الزاماتی است که طبق دستورالعمل باید صورت پذیرد.
در حقیقت با استفاده از این روش تأمین مالی چند هدف را می‌توان پوشش داد که ازجمله آنها می‌توان به «سرعت مناسب تأمین مالی با توجه به ظرفیت بالای بازار سرمایه در جذب منابع در بازار اولیه»، «هدایت نقدینگی به سمت پروژههای مولد کشور» و نیز «شفافیت بالا در ارزیابی دارایی‌ها» اشاره نمود.
امید است با تمرکز بر مدیریت بهینه شرایط کلان اقتصادی کشور و استفاده از ظرفیت بازارهای مالی بتوانیم با تأمین مالی پروژههای پیشران، به توسعه اقتصادی کشور کمک کنیم.
