ساختار صندوق‌های پوشش ریسک و الزامات قانونی آن‌ها در بازارهای سرمایه
کامران سلمانی قرائی
کارشناس مسئول تحقیق و توسعه بورس اوراق بهادار تهران
صندوق‌های سرمایه‌گذاری از جمله ابزارهای نوین مالی هستند که با هدف مدیریت حرفه‌ای وجوه و کسب بازدهی مناسب از طریق تجمیع سرمایه افراد و سرمایه‌گذاری در انواع دارایی‌های مختلف تشکیل می‌شوند؛ بنابراین عملکرد صندوق‌ها به‌طور مستقیم به عملکرد دارایی‌ها و نحوه مدیریت آن‌ها بستگی دارد. سرمایه‌گذاران با خرید واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق به‌نوعی در سبد متنوعی از دارایی‌هایی مانند سهام و اوراق مشارکت سرمایه‌گذاری می‌کنند.
صندوق‌های سرمایه‌گذاری بر اساس میزان ریسک‌پذیری و بازده مورد انتظارشان انواع مختلفی دارند که از لحاظ ترکیب دارایی‌ها و الزامات سرمایه‌گذاری با یکدیگر متفاوت هستند. یکی از انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری که در سراسر دنیا مورد توجه سرمایه‌گذاران از جمله سرمایه‌گذاران نهادی قرار گرفته، صندوق پوشش ریسک است. صندوق‌های پوشش ریسک برخلاف سایر صندوق‌های سرمایه‌گذاری، از آزادی عمل بیشتری برای انجام سرمایه‌گذاری و اتخاذ استراتژی‌های تهاجمی برخوردار هستند و با به‌کارگیری شیوه‌هایی چون اهرم مالی، فروش استقراضی، اتخاذ موقعیت خرید و فروش در ابزارهای مشتقه و سایر شیوه‌های سرمایه‌گذاری سفته‌بازانه، سود کسب می‌کنند. با توجه به ماهیت ریسکی این صندوق‌ها و اینکه هیچ تضمینی در خصوص میزان بازدهی صندوق در کوتاه‌مدت و بلندمدت وجود ندارد، بنابراین فقط سرمایه‌گذارانی باید در صندوق‌های پوشش ریسک سرمایه‌گذاری کنند که دارای افق سرمایه‌گذاری بلندمدت بوده و منابع مالی کافی برای پذیرش چنین ریسکی را دارند.
این نوشتار شامل سه بخش است که بخش اول آن در این شماره از ماهنامه بورس منتشر می‌شود و دو بخش بعدی نیز در شماره‌های آتی ماهنامه بورس منتشر خواهند شد. در بخش اول این نوشتار به بررسی ساختار صندوق‌های پوشش ریسک، مقایسه صندوق‌های پوشش ریسک با صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک، انواع سرمایه‌گذاران، مزایا، ریسک‌ها و همچنین ساختار کارمزد صندوق‌های پوشش ریسک پرداخته شده است. در پایان، الزامات ساختاری و قانونی پیرامون این صندوق‌ها در آمریکا شرح داده شده است.
۱- ساختار صندوق‌های پوشش ریسک
بازارهای سرمایه مکان‌هایی مناسب برای سرمایه‌گذاری هستند که سرمایه‌گذاران با توجه به درجه ریسک‌پذیری خود می‌توانند به‌صورت مستقیم و یا غیرمستقیم در این بازارها سرمایه‌گذاری کنند. سرمایه‌گذاران حرفه‌ای و ریسک‌پذیر، عمدتاً به‌طور مستقیم در بازارهای سرمایه وارد شده و در پرتفویی شامل انواع سهام شرکت‌ها سرمایه‌گذاری می‌کنند. برخی دیگر از سرمایه‌گذاران ترجیح می‌دهند که سرمایه خود را از طریق شرکت‌های مشاوره سرمایه‌گذاری و شرکت‌های سبدگردان وارد بازار سرمایه کرده و اقدام به تشکیل پرتفویی از اوراق بهادار کنند. برای گروه دیگری از سرمایه‌گذاران خرد یا نهادی که از درجه ریسک‌پذیری پایین‌تری برخوردار هستند، یا دانش کافی و تخصصی در ارتباط با نحوه سرمایه‌گذاری در این بازارها را ندارند و یا سرمایه آن‌ها برای تشکیل یک پرتفوی اختصاصی مقرون‌به‌صرفه نیست، سرمایه‌گذاری در صندوق‌های سرمایه‌گذاری می‌تواند راهکار بهتری برای ورود به بازار سرمایه باشد.
برای مطالعه متن کامل به ماهنامه بورس ویژه مهرماه ۱۴۰۰ شماره ۱۹۵ مراجعه نمایید.
