نوبلیست‌های مالـی
نوبلیست‌های مالی
ترجمه: دکتر سید محمد هاشمی‌نژاد
جایزه نوبل معتبرترین جایزه علمی است که به یک دانشمند تعلق می‌گیرد. جایزه نوبل در سال ۱۸۹۵، به وصیت کارخانه‌دار و شیمیدان سوئدی، آلفرد نوبل که بیشتر او را به دلیل ابداع دینامیت می‌شناسند، پایه‌گذاری شد. در سال ۱۹۰۱ میلادی، نخستین جوایز بنیاد نوبل اهدا شد. طبق وصیت وی، پنج جایزه به‌طور سالانه در رشته‌های فیزیک، شیمی، فیزیولوژی و پزشکی، ادبیات و صلح به افرادی تعلق می‌گیرد که بیشترین خدمت را به بشر کرده باشند. اولین جایزه صلح نوبل در سال ۱۹۰۱ توسط رئیس مجلس نروژ اهدا شد تا این که در سال ۱۹۰۴ کمیته نوبل نروژ تشکیل شد. پنج عضو این کمیته توسط پارلمان نروژ (استورتینگت)گمارده می‌شوند و انجام امور مقدماتی مربوط به داوری و نیز اهدای جایزه صلح نوبل بر عهده این کمیته است. اعضای این کمیته مستقل هستند و به قانون‌گذاران پاسخگو نمی‌باشند. اعضای دولت نروژ حق عضویت در این کمیته را ندارند.
ماهنامه بورس در هر شماره خود یکی از نوبلیست‌های اقتصادی که موضوع پژوهش آنها مرتبط با بازارهای مالی بوده را به مخاطبان گرامی معرفی کند. منبع این نوشته برگرفته از کتاب «برندگان جایزه نوبل اقتصاد» است.
جیمز توبین
James Tobin
سال دریافت جایزه: ۱۹۸۱ میلادی
سال تولد: ۱۹۱۸ میلادی
تابعیت: آمریکا
دانشگاه: ییل آمریکا
سال وفات: ۲۰۰۲ میلادی
دریافت جایزه به پاس: تجزیه و تحلیل
بازارهای مالی و ارتباطشان با تصمیمات
هزینه ای، استخدام، تولید و قیمت ها.
تألیفات:
• مقالات مهم اقتصاد کلان ۱
شرح‌حال
جیمز توبین اقتصاددانی است که در آمریکا بیش از هر کس دیگر هواخواه کینز محسوب می‌شود، زیرا نه فقط به کاروان هواداران مکتب پول نپیوست، بلکه به‌گونه‌ای مستمر طرفدار این عقیده بوده است که نظریه کینز در مورد تعیین درآمد قادر به حل‌وفصل مسایل اقتصادی دهه ۱۹۸۰ است. آثار نظری مهم او در خصوص حساسیت تقاضای پول در مقابل تغییرات نرخ بهره، مطالعات تجربی او در زمینه مصرف و پس‌انداز، تحلیل او از اثر متغیرهای مالی روی تصمیم‌گیری در مورد هزینه، تلاش‌های او برای وارد کردن پول و دور‌های تجاری در مدل‌های اقتصادی رشد، انتقاد برنده از چارچوب نظری نظریه پول میلتون فریدمن، و دفاع او از مدیریت تقاضا در مقابل نتایج منفی «اقتصاد کلان جدید» باعث شد که جایزه نوبل در اقتصاد در سال ۱۹۸۱ میلادی به او تعلق بگیرد. او صاحب مدارج افتخاری متعددی از جمله مدال «جان بیتس کلارک» از انجمن اقتصاددانان آمریکا، در سال ۱۹۵۵ میلادی است. همچنین او در سال ۱۹۵۸ میلادی رییس انجمن اقتصادسنجی آمریکا و در سال ۱۹۷۱ میلادی رییس انجمن اقتصاددان آمریکا بود و از پنج دانشگاه آمریکا و اروپا درجه دکترای افتخاری دریافت کرده است.
توبین لیسانس، فوق‌لیسانس و دکترای خود را به ترتیب در سال‌های ۱۹۳۹، ۱۹۴۰ و ۱۹۴۷ میلادی از دانشگاه هاروارد اخذ کرد. او تدریس در دانشگاه هاروارد را در سال ۱۹۴۵ میلادی آغاز کرد ولی در سال ۱۹۴۷ میلادی به دانشگاه ییل رفت. توبین به جز یک سالی (۱۹۶۲-۱۹۶۱) که به عنوان عضو شورای مشاوران ریاست جمهوری در زمان کندی خدمت کرد و یک سال (۱۹۷۳-۱۹۷۲) که به عنوان استاد میهمان در دانشگاه نایروبی در کنیا به تدریس مشغول بود، بقیه عمر خود را در دانشگاه ییل گذرانده است.
حاصل توقف یک ساله او در واشنگتن، کتاب مجموعه گفتارهای سیاست اقتصاد ملی است که در سال ۱۹۶۶ میلادی منتشر شد. کتاب دیگر او نیز مجموعه گفتاری است تحت عنوان انباشت دارایی و فعالیت اقتصادی که در سال ۱۹۸۰ میلادی انتشار یافت. دیگر آثار او که عموماً به صورت مقاله در مجلات تخصصی مختلف منتشر شده و سپس به صورت کتاب درآمده عبارتند از: مقالاتی در اقتصاد کلان (۱۹۷۱)، اقتصاد جدید پس از یک دهه (۱۹۷۴)، مقالاتی در اقتصاد: مصرف و اقتصادسنجی (۱۹۷۵) و اقتصاد: نظریه و سیاست‌گذاری (۱۹۸۲). موضوع نگهداری دارایی در مرکز مطالعات توبین قرار دارد. اعضای جامعه می‌توانند پول، اوراق قرضه و اوراق سهام نگهداری کنند. در غالب مدل‌های اقتصادسنجی این سه نوع دارایی به دو نوع یعنی پول و اوراق قرضه محدود شده است و مثلاً کینز در کتاب نظریه عمومی خود فرض می‌کند که اوراق قرضه و سهام قابل جانشینی هستند، بنابراین از نظر سرمایه‌گذار با هم فرقی ندارند. توبین این فرض را مردود می‌داند و نتیجه می‌گیرد که تأثیر سیاست پولی بر تولید و درآمد واقعی را تنها با توجه به نرخ بهره نمی‌شود مورد قضاوت قرار داد. افزایش و کاهش پول را نمی‌توان با تغییرات نرخ بهره سنجید، بلکه باید نرخ بازده‌ای را مورد توجه قرار داد که در آن سرمایه‌گذاران حاضر به خرید اوراق قرضه و سهام هستند. اصولاً، معیار نهایی افزایش و کاهش تقاضا، رابطه میان دارایی و بدهی‌های بنگاه‌های بازرگانی بنا به قیمت متداول در بازار و هزینه جایگزینی دارایی این بنگاه‌ها بنا به قیمت جاری است. توبین نسبت این دو متغیر کلی را کیو۲ می‌نامد. هرگونه تغییر در مقدار کیو ممکن است در نتیجه‌ی تغییر در نرخ بازده سرمایه‌گذاری در بازارهای مالی و یا در نتیجه‌ی تغییر انتظارات سرمایه‌گذاران روی دهد. او در مقاله «روش تعادل عمومی در نظریه پول» که در سال ۱۹۶۹ میلادی منتشر کرد و حاصل همه کارهای قبلی او در این زمینه به حساب می‌آید، نتیجه‌گیری می‌کند که تغییر تقاضا در بخش مالی تنها با تغییر کیو میسر است. البته تغییر در ترجیحات افراد برای پول، اوراق قرضه و سهام نیز ممکن است باعث چنین تغییری شود. از این نظر، سیا ست پولی تنها یکی از عناصری است که نرخ تورم و بیکاری را تغییر می‌دهد و لزوماً مهم‌ترین عامل نیست. این مطلب، به نوبه خود پاسخی به مکتب پول‌گرایان است.
دیگر مباحث مورد علاقه توبین عبارتند از: دیون دولتی و اداره امور بدهی‌‌ها، بانکداری تجارتی، سیاست‌های فعالانه برای تحرک رشد اقتصادی. توبین اگرچه منتقد اصلی نظرات فریدمن در تحلیل مسایل پولی است، لیکن بررسی‌های او در زمینه مسأله فقر باعث شده تا از پیشنهاد فریدمن در مورد حداقل درآمد سالانه تضمین‌شده به صورت مالیات بر درآمد منفی حمایت نماید. توبین همچنین آثاری نیز در اقتصادسنجی کاربردی دارد و از جمله روشی برای تحلیل تخمین رابطه میان متغیرهای مستقلی که به صورت احتمال بیان شده‌اند (مثل احتمال بیکاری، احتمال مهاجرت و غیره) دارد که به تجزیه و تحلیل توبیت۳ مشهور شده است. سرانجام این اقتصاددان برجسته در سال ۲۰۰۲ میلادی درگذشت.
پانویس ها
۱٫ Landmark Papers in Macroeconomics
۲٫ Q
۳٫ TOBIT
