چشم‌انداز سودآوری شرکت‌های بورسی

نتایج پانزدهمین دوره اجماع تحلیل‌گران (IranCR) در تاریخ ۸ اسفند اعلام شد. در این دوره، ۱۰۱ تحلیل‌گر از ۸۱ گروه متمایز مدیریت دارایی به همراه برخی صاحب‌نظران مستقل بازار، نظرات خود را در مورد آینده سودآوری بنگاه‌های بورسی و فرابورسی و همچنین، متغیرهای کلان اقتصادی برای سال آتی ارائه کرده‌اند. برخی از مهم‌ترین نتایج حاصل از این پیش‌بینی‌ها به شرح زیر است:

1. بهبود محسوس در مفروضات کلان مؤثر بر سود شرکت‌ها: مفروضات مؤثر بر سودآوری آتی شرکت‌ها، به نحو قابل‌توجهی نسبت به دوره قبل (آذر ۹۸) بهبود یافته‌اند؛ بااین‌حال، نمی‌توان انتظارات تحلیل‌گران را خوش‌بینانه و یا غیرواقع‌بینانه قلمداد کرد. انتظار دلار نیمای ۱۴,۵۰۰ تومانی برای میانگین سال ۱۳۹۹، اگرچه ۱۵ درصد نسبت به آخرین پیش‌بینی (۱۲۶۰۰ تومان) بالاتر است اما به نظر می‌رسد با تغییرات به وقوع پیوسته در نحوه سیاست‌گذاری ارزی بانک مرکزی، این امر کاملاً محتمل است. مفروضات کلان، به خصوص از ناحیه شرایط بورس کالا (رونق پیش‌بینی‌شده در قیمت‌گذاری محصولات فولادی در بورس کالا) و قیمت‌های جهانی اندکی خوش‌بینانه به نظر می‌رسند و ممکن است در دوره‌های بعد، نسبت به این دوره، کاهش یابند. به‌طورکلی، مفروضات خوش‌بینانه نیستند و جای بهبود زیادی برای آینده کوتاه‌مدت باقی نگذاشتند.
2. بیشترین رشد در پیش‌بینی سودآوری فوروارد (Forward) در ۱۰ ماه اخیر: پیش‌بینی سود سال ۱۳۹۹ در اسفندماه نسبت به همین پیش‏بینی در آذرماه ۱۶ درصد افزایش‌یافته است. بعد از اردیبهشت سال جاری، که پیش‌بینی سود فوروارد نسبت به آخرین پیش‌بینی در اسفندماه ۹۷، حدود ۲۱ درصد رشد نشان داد، این بیشترین رشد در پیش‌بینی سود فوروارد در یک سال اخیر بوده است. فارغ از جزئیات هر یک از صنایع و شرکت‌ها، رشد ۱۶ درصدی پیش‌بینی سود سال ۱۳۹۹ بنگاه‌ها در سه ماه اخیر، با رشد انتظارات از دلار نیما در این مدت (۱۵ درصد) هماهنگ است.
3. لحاظ شدن تحولات سه ماه گذشتۀ صنایع و شرکت‌ها در پیش‌بینی سود بنگاه‌ها: رشد ۱۶ درصدی پیش‌بینی سود سال ۱۳۹۹ نسبت به پیش‌بینی قبلی، به شکلی یکسان در میان صنایع مختلف توزیع نشده و از رشد مثبت ۳۶ درصدی (صنعت مس) تا رشد منفی ۱۲ درصدی (صنعت روانکار)، در این پیش‌بینی‌ها قابل مشاهده است. این موضوع، نشان‌دهنده اهمیت اطلاعات خاص منتشرشده در مورد هر صنعت و شرکت (گزارش‌های نه‌ماهه، گزارش‌های تولید و فروش هر شرکت در سه ماه اخیر و تأثیرپذیری خاص هر شرکت از متغیرهای کلان) برای برآورد سودآوری بنگاه‌هاست.
4. انتظار ثبات در پیش‌بینی سودآوری در آینده کوتاه‌مدت: تغییر انتظارات سودآوری در آینده کوتاه‌مدت بیش از هر چیز اولاً؛ به سیاست‌های ارزی و میزان نزدیکی ارز نیما به ارز آزاد، ثانیاً؛ به وضعیت قیمت‌های جهانی و ثالثاً؛ به شرایط تولید و فروش بنگاه‌های ایرانی در پی بحران شیوع بیماری جدید و همچنین ورود ایران به لیست سیاه FATF بازمی‌گردد. پیش‌بینی دشوار است اما به نظر می‌رسد پتانسیل‌های رشد انتظارات سودآوری برای شرکت‌های بازار سهام به‌طور عمومی، در کوتاه‌مدت کاهش یافته است.
5. سپری شدن دوران ارزانی بازار: به دنبال بازدهی ۶۵ درصدی شاخص کل در سه ماه اخیر، نسبت قیمت به درآمد فوروارد بازار (Forward P/E) از ۴/۹ واحد در ۱۰ آذرماه، به ۶/۷ واحد در ۸ اسفند رسیده است. پس از سه سال، با هجوم سرمایه‌گذاران خرد و ورود بالغ‌بر ۱۴ هزار میلیارد تومان منابع افراد حقیقی در سه ماه اخیر به بازار سهام، ارزانی نسبی بازار که از اواخر سال ۹۶ تا آذرماه سال جاری ادامه یافته بود و در نسبت‌های قیمت به درآمد کمتر از ۵ در تمام طول این مدت جلوه‌گر شده بود، از میان رفته است.
6. ریسک قابل‌توجه برای سرمایه‌گذاران کوتاه‌مدت: کسب بازدهی مناسب از بازار در کوتاه‌مدت به دو عامل تداوم ورود پرقدرت پول حقیقی به بازار و همچنین ثبات یا رشد سودآوری بنگاه‌ها بستگی دارد. درحالی‌که عامل اول، عاملی پرریسک و غیرقابل‌پیش‌بینی است، عامل دوم نیز با توجه به توضیحاتی که در چهاربند نخست داده شد، لزوماً رخ نخواهد داد. نسبت قیمت به درآمد ۶/۷ که نسبت به میانگین تاریخی ده سال اخیر یعنی ۵/۴، نزدیک به ۱/۳ واحد بیشتر است، بازار سهام را نسبت به هرگونه کاهش سودآوری احتمالی در ماه‌های آینده به‌شدت آسیب‌پذیر کرده است. کاهشی که می‌تواند از مجرای مشکلات فروش بنگاه‌ها، کاهش دلار آزاد، ثبات و یا کاهش قیمت دلار نیما، کاهش قیمت‌های جهانی، رکود بورس کالا، مسائل خاص هر بنگاه و یا تأثیر سیاست‌های دولتی بر ساختار هزینه بنگاه‌ها (مالیات، انرژی، بهره مالکانه، قیمت‌گذاری دولتی و نظایر آن) به وقوع بپیوندد. درصورتی‌که این کاهش احتمالی سودآوری، به هر دلیلی با خروج سرمایه‌گذاران از بازار همراه شود، می‌تواند سرآغاز بحرانی برای بازار سهام قرار گیرد.
7. وجود فرصت‌های سرمایه‏گذاری بلندمدت در بازار سهام: باوجود موارد یادشده، همچنان انتظار داریم عملکرد بازار سهام در افق زمانی بلندمدت (بین سه تا پنج سال) بهتر از بازارهای رقیب، ازجمله سپرده باشد. علی‌رغم رشدهای اخیر، هنوز، تعداد قابل‌توجهی از سهامِ دلار-پایه با نسبت قیمت به درآمد فوروارد کمتر از ۵، بعد از فصل مجامع، وجود دارد که اگرچه با معیارهای تاریخی، ارزان محسوب نمی‌شوند، اما ارزش‌گذاری آن‌ها، نامنصفانه و دور از واقع نیز نیست. کسب بازدهی بیش از بازدهی دلار، در بلندمدت از این گروه از شرکت‌ها، کاملاً در دسترس است.

سود مورد اجماع چیست؟
«سود مورد اجماع» یک شرکت، میانگین پیش‌بینی تحلیل‌گران بازار از سود خالص آن شرکت است. در حال حاضر، برای محاسبه میانگین نظرات مشارکت‌کنندگان، وزن یکسانی به همه آن‌ها داده می‌شود و «میانگین ساده» سود پیش‌بینی‌شده، به عنوان سود مورد اجماع هر شرکت شناخته می‌شود.

متدولوژی محاسبه سود مورد اجماع
۱- دوره زمانی پیش بینی سود:
برای شرکت‌هایی که سال مالی آن‌ها در بهار سال ۱۳۹۹ به پایان می‌رسد (نمادهای حکشتی، تیپیکو، واحیا، تاپیکو، فارس، کهمدا و تاصیکو)، منظور از سال مالی ۱۳۹۹ و سال مالی ۱۴۰۰ ، به ترتیب سال مالی منتهی به بهار ۱۳۹۹ و بهار ۱۴۰۰ است.
برای شرکت‌هایی که سال مالی آن‌ها در تابستان ۱۳۹۹ به پایان می‌رسد (نمادهای شپدیس، پارسان)، منظور از سال مالی ۱۳۹۹، سال مالی منتهی به تابستان ۱۳۹۹ است.
برای شرکت‌هایی که سال مالی آن‌ها در پاییز ۱۳۹۹ به پایان می‌رسد (نمادهای سپ، کگهر، شیران، پکویر، شوینده، شگل، شپاکسا، غبشهر، وغدیر، چکاپا و ریشمک)، منظور از سال مالی ۱۳۹۹، سال مالی منتهی به پاییز ۱۳۹۹ است.

۲- سود تلفیقی، سود شرکت اصلی:
برای دوره‌های مالی سالانه، سود تلفیقی و برای دوره‌های فصلی، سود شرکت اصلی مورد پیش‌بینی قرار می‌گیرد. به عنوان مثال، سود سال مالی ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹، برای همه شرکت‌ها، سود تلفیقی و سود فصل زمستان برای شرکت اصلی پیش‌بینی شده است.

۳- نسبت قیمت به درآمد فوروارد:
نسبت قیمت به درآمد پیش‌رو (Forward P/E) برای شرکت‌هایی که سال مالی آنها منتهی به اسفند ۱۳۹۸ می‌باشد، با در نظر گرفتن مجموع سود زمستان ۱۳۹۸ و سه چهارم سود سال مالی ۱۳۹۹ محاسبه شده است.
نسبت قیمت به درآمد پیش‌رو (Forward P/E) برای شرکت‌هایی که سال مالی آنها منتهی به بهار ۱۳۹۹ است، یعنی «حکشتی، فارس، سفارس، تیپیکو، واحیا، کهمدا و تاپیکو»، با در نظر گرفتن مجموع یک چهارم سود سال مالی منتهی به بهار ۱۳۹۹ و سه چهارم سود سال مالی منتهی به بهار ۱۴۰۰ محاسبه شده است.
نسبت قیمت به درآمد پیش‌رو (Forward P/E) برای شرکت‌هایی که سال مالی آنها منتهی به تابستان ۱۳۹۹ است یعنی «شرکت‌های شپدیس و پارسان»، با در نظر گرفتن سود سال مالی منتهی به تابستان ۱۳۹۹ آنها محاسبه شده است.
نسبت قیمت به درآمد پیش‌رو (Forward P/E) برای شرکت‌هایی که سال مالی آنها منتهی به پاییز ۱۳۹۹ است یعنی «شرکت‌های سپ، شیران، پکویر، شوینده، شگل، شپاکسا، غبشهر، غمارگ، وغدیر، چکاپا، ریشمک و کگهر» با در نظر گرفتن سود سال مالی منتهی به پاییز ۱۳۹۹ آنها محاسبه شده است.

۴- تناوب به‌روزرسانی:
بنا بر توافق مشارکت‌کنندگان، مقرر شده تا گزارش سودآوری مورد اجماع در هر فصل، دوبار به‌روز شود.

۵- متغیرهای کلان و قیمت جهانی کالاهای پایه:
تحلیل‌گران همان اعدادی که در مدل‌های مالی خود برای پیش‌بینی سود شرکت‌ها استفاده کرده‌اند را به عنوان پیش‌بینی خود از این متغیرها در بازه‌های موردنظر قرار می‌دهند. بنابراین، این اعداد در واقع تخمین تحلیل‌گران از میانگین این متغیرها در بازه‌های زمانی موردنظر (نه وضعیت متغیرها در پایان دوره) را نشان می‌دهد.

سلب مسئولیت
گزارش سودآوری مورد اجماع، تنها میانگین نظرات تحلیل‌گران بازار در مورد سودآوری شرکت‌ها را ارائه می‌کند. بر این اساس، انتشار این گزارش، به معنی پیشنهاد فروش یا خرید سهام یا هرگونه اوراق بهادار دیگر توسط ناشر نیست و ناشر مسئولیتی از این بابت بر عهده ندارد.

برای مطالعه این گزارش موارد زیر را نیز در نظر داشته باشید:
۱٫ برای شرکت‌هایی که سال مالی منتهی به انتهای سال ۱۳۹۸ ندارند (نمادهای شپدیس، لوتوس، کگهر، شیران، پکویر، شگل، شپاکسا، غبشهر، چکاپا و کهمدا)، سود فصل زمستان به‌صورت جداگانه آورده شده است. در سایر موارد تفاوت سود ۹ ماهه شرکت‌ها و سود سال ۱۳۹۸ نشان‌دهنده سود فصل زمستان است.
۲٫ برای مقایسه رشد سودآوری سال ۱۳۹۹ نسبت به سال ۱۳۹۸ برای شرکت‌هایی که سال مالی منتهی در ۱۳۹۸ آن‌ها به پایان رسیده و صورت مالی سالانه منتشر کرده‌اند (واحیا، شپدیس، شیران، چکاپا، تاپیکو، فارس، پارسان، وغدیر، تیپیکو، ریشمک، کهمدا، شپاکسا، شگل، غبشهر و پکویر)، از اعداد محقق شده استفاده شده است.

برای مطالعه متن کامل به ماهنامه بورس ویژه دی و بهمن ۱۳۹۸ شماره ۱۷۵-۱۷۴ مراجعه نمایید.