مدیرعامل تأمین سرمایه امید در گفتگوی اختصاصی با «ماهنامه بورس» تشریح کرد
چشم‌انداز صنعت تأمین سرمایه در بازار سرمایه ایران
بورس در پسا کرونا
در سال‌های اخیر شرکت‌های تأمین سرمایه نقش بسیار استراتژیک و تأثیرگذاری در بازار سرمایه ایفا کرده‌اند و در کنار وظیفه اصلی خود که همان کمک به ناشران اوراق بهادار برای تأمین منابع مالی موردنیاز برای گسترش فعالیت‌های عملیاتی است، به‌مرور زمان فعالیت خود را در فضای رقابتی، توسعه داده و با ورود به عرصه‌های نوآورانه و با بهره‌گیری از دانش تخصصی در سایر حوزه‌ها به تسهیل امور و ارائه خدمات گسترده‌تر پرداختند.
ازآنجاکه سال ۹۹، آغاز دورانی پرتلاطم و پر از هیجان برای بازار سرمایه بود و طرح موضوعاتی همچون عرضه سهام شرکت‌های دولتی و آزادسازی سهام عدالت، بازار سرمایه را از روزهای نخست سال جدید به محور توجه سرمایه‌گذاران و آحاد مردم تبدیل کرد، «ماهنامه بورس» طی گفتگو با مدیران تأمین سرمایه‌ها، نظرات آنان را در خصوص تحولات آتی بازار سرمایه، برنامه‌ها و چشم‌انداز صنعت تأمین سرمایه و اثرات شیوع ویروس کرونا بر بازارها جویا شده است که در این شماره مشروح گفتگو با حبیب رضا حدادی مدیرعامل تأمین سرمایه امید را می‌خوانید.
وی در این گفتگو بر لزوم ارائه آموزش‌های لازم به سهامدارانی که به‌تازگی وارد بازار سرمایه شده‌اند تأکید کرده و معتقد است باید تدابیری اندیشید تا ضمن جذب حداکثری افراد و سرمایه‌های آن‌ها به بازار سرمایه در جهت رونق تولید به‌ویژه در سالی که از سوی مقام معظم رهبری به‌عنوان «سال جهش تولید» نام‌گذاری شده است، آموزش های لازم از سوی بخش‌های حائز صلاحیت به آن‌ها داده شود تا این سرمایه‌گذاران جدید درنتیجه سرخوردگی ناشی از نوسانات بازار تا مدتها از بازار سرمایه روی‌گردان نشوند.
به‌عنوان نخستین پرسش، مختصری از تاریخچه فعالیت شرکت تأمین سرمایه امید را بیان کنید.
شرکت تأمین سرمایه امید در سال ۱۳۹۰ به‌صورت سهامی خاص تأسیس شد و در سال ۱۳۹۶ پس از عرضۀ بخشی از سهام شرکت در بورس اوراق بهادار تهران به شرکت سهامی عام تغییر یافت. شرکت تأمین سرمایۀ امید کار خود را با سرمایۀ یک هزار میلیارد ریالی آغاز کرد و سپس طی ۶ مرحله سرمایۀ خود را به مبلغ ۷ هزار میلیارد ریال افزایش داد. در حال حاضر نیز تعداد سهامداران شرکت تأمین سرمایۀ امید بالغ‌بر ۱۱ هزار نفر است.
طی سال های سپری شده، شرکت تأمین سرمایۀ امید توانسته است به ارائۀ خدمات متنوعی نظیر مشاورۀ عرضه، پذیره نویسی، تعهد پذیره نویسی و بازارگردانی اوراق بدهی، تعهد خرید حق تقدم سهام، مشاورۀ عرضه و پذیرش سهام شرکتها در بازار سرمایه، مشاورۀ افزایش سرمایه، ارزش گذاری سهام، مطالعات امکان سنجی فنی، مالی و اقتصادی، مدیریت صندوق های سرمایه گذاری مختلف، پیاده سازی و ارائۀ خدمات مدیریت ریسک به سازمان ها و شرکت های متقاضی، توسعه و ارتقای سواد مالی در جامعه به‌صورت تخصصی و طراحی ابزارهای نوین مالی بپردازد که به‌عنوان نمونه می‌توان به مشارکت تأمین سرمایه امید در طراحی و ارائۀ ابزارهای منفعت و سلف استاندارد موازی به بازار سرمایه اشاره کرد که طی آن توانست با همکاری مؤثر با نهادهای ذیربط در راستای تصویب مقررات مرتبط با آن و استفادۀ بازار سرمایه از این ابزارهای مالی، گامی مهم در جهت توسعه و تنوع بخشی به ابزارهای تأمین مالی در بازار سرمایه بردارد.
مهم ترین دستاوردهای تأمین سرمایه امید در سال ۹۸ چه بوده است؟
شرکت تأمین سرمایه امید در سال گذشته توانست ضمن افزایش سرمایۀ خود از مبلغ ۴،۹۰۰ میلیارد ریال به مبلغ ۷ هزار میلیارد ریال و ارائۀ خدمات متنوع مالی خود، اقدام به پذیره نویسی ۶ هزار میلیارد ریال اوراق بدهی و بازارگردانی حدود ۱۶ هزار میلیارد ریال اوراق بهادار مختلف کند.
همچنین شرکت تأمین سرمایۀ امید تاکنون اقدام به ترجمه و انتشار کتابهای مرجع و ارزشمندی در حوزۀ بازار سرمایه کرده است که از آن جمله می‌توان به کتاب بانکداری سرمایه گذاری (شرکت های تأمین سرمایه) در دو جلد، کتاب سنجش ریسک و مدل‌سازی تلاطم در یک جلد، کتاب اوراق بهادار با درآمد ثابت (مجموعۀ ۵ جلدی)، کتاب پیاده سازی مدیریت ریسک سازمانی روش ها تا کاربردها در یک جلد و کتاب قیمت گذاری ابزار مشتقه در یک جلد اشاره کرد. در همین راستا ترجمه و انتشار کتاب «مدیریت ریسک و مهندسی مالی» نوشته جان هال در یک جلد در سال ۱۳۹۸ در دست اقدام بوده است که تا اواخر بهار ۱۳۹۹ در دو نسخۀ فیزیکی و الکترونیکی روانۀ بازار خواهد شد.
علاوه بر این، شرکت در راستای ایفای نقش خود در حوزه مسئولیت پذیری اجتماعی و باهدف ارتقای فرهنگ سرمایه گذاری و سواد مالی در میان عموم افراد جامعه اقدام به راه اندازی سامانۀ سنجش و آموزش سواد مالی موسوم به «آکادمی مالی امید»، توسعه و بهبود «دیکشنری تخصصی مالی امید» کرده است.
در آکادمی مالی امید با بهره‌گیری از نیروهای متخصص مالی و دارای تحصیلات دانشگاهی در رشته‌های مرتبط و دارای تجربۀ عملی در حوزۀ بازار سرمایه، خدمات مختلفی به دانش پذیران و علاقه مندان این حوزه ارائه می شود که از آن جمله می‌توان به سنجش آنلاین سواد مالی افراد از طریق برگزاری آزمون های منظم ارزشیابی و نیز آموزش سواد مالی در سه سطح مقدماتی، متوسطه و پیشرفته در قالب مقالات، اسلایدها و ویدئوهای آموزشی در کنار ارائۀ کلاس های حضوری و دوره های آموزشی برای افراد علاقه مند با دعوت از اساتید برجستۀ مالی و اقتصادی اشاره کرد. پرورش نیروی متخصص در حوزۀ مالی و بازار سرمایه، کمک به فارغ‌التحصیلان دانشگاهی در حوزۀ علوم مالی برای آماده‌سازی آن‌ها به‌منظور ورود به بازار کار، تبدیل‌شدن به اولین و بزرگ‌ترین آکادمی مالی در سطح کشور، برگزاری دوره‌های آمادگی برای آزمون‌های گواهینامه‌های حرفه‌ای بورس داخلی و بین‌المللی، برگزاری کارگاه‌های حضوری و آنلاین سرمایه‌گذاری در بورس اوراق بهادار، مشارکت با دانشگاه‌های کشور برای همکاری در پرورش نیروی مالی زبده، ارتقای سطح کیفی گواهینامه‌های اعطایی به کاربران و ارائۀ مشاوره درزمینۀ مدیریت ریسک و سرمایه‌گذاری ازجمله اهداف و چشم انداز آکادمی مالی امید است.
دیکشنری تخصصی مالی امید نیز، به‌عنوان یکی دیگر از محصولات عام المنفعۀ شرکت تأمین سرمایۀ امید، مجموعۀ جامعی است از واژگان تخصصی در حوزه‌های مالی اعم از سرمایه‌گذاری، حسابداری، پولی و بانکی که می‌تواند به‌عنوان مرجعی قابل‌اطمینان برای دانشجویان، پژوهشگران، سرمایه‌گذاران، مدیران و فعالان حوزه‌های مالی و سرمایه‌گذاری مورداستفاده قرار گیرد. در حال حاضر این دیکشنری، مشتمل بر بیش از ۱۰ هزار واژۀ منحصربه‌فرد است که در حال حاضر در قالب وبسایت اینترنتی و اپلیکیشن موبایل در دو سیستم‌عامل Android و IOS در اختیار کاربران است و ارتقای سطح کیفی و کمی آن به‌صورت مستمر در دستور کار شرکت قرار دارد.
تعداد سهامداران و ترکیب سهامداران در حال حاضر چگونه است؟
با توجه به عرضۀ بخشی از سهام شرکت در بورس اوراق بهادار تهران و انجام معاملات روزانۀ آن، تعداد سهامداران شرکت متغیر است، اما بخش عمدهای از سهام شرکت در اختیار اشخاص حقوقی قرار دارد که ازجمله آن‌ها می‌توان به صندوق بازنشستگی کارکنان بانکها، شرکت گروه مدیریت سرمایه گذاری امید، شرکت معدنی و صنعتی چادرملو، شرکت معدنی و صنعتی گل گهر، موسسۀ رفاه و تأمین آتیۀ کارکنان بانک سپه و شرکت سرمایه گذاری سپه اشاره کرد.
وضعیت مالی شرکت، سود، زیان و درآمدهای آن در چه شرایطی قرار دارد؟
شرکت تأمین سرمایۀ امید از ابتدای تأسیس تاکنون همواره تلاش کرده است تا ضمن حفظ حقوق سهامداران و تلاش برای بهره مندی هر چه بیشتر آن‌ها از منافع کسب وکار شرکت، دامنۀ فعالیت های خویش را گسترش داده و سبد درآمدی متنوعی داشته باشد، به‌گونه‌ای که امروزه در اکثر فعالیت های خدماتی در حوزۀ بازار سرمایه حضور پررنگی داشته و به ارائۀ خدمات و کسب درآمد از این فعالیت ها میپردازد. روند درآمدی و سودآوری شرکت گویای آن است که این شرکت در سال‌های اخیر همواره درصدد بهره مندی حداکثری سهامداران از سرمایه گذاری خویش در شرکت و ارائۀ بهترین پاسخ به اعتماد آن‌ها به مجموعۀ مدیریت شرکت بوده و سعی کرده است تا ضمن بهبود روند سودآوری شرکت، خللی در فعالیت ها و کسب درآمدهای شرکت وارد نیاید. این موضوع در سال مالی منتهی به آذرماه ۱۳۹۸ نیز به‌خوبی دیده می‌شود. بر اساس صورت های مالی حسابرسی شده، شرکت تأمین سرمایۀ امید در سال مالی ۱۳۹۸ در بخش درآمد حاصل از بازارگردانی اوراق بهادار نسبت به سال مالی ۹۷ بالغ‌بر ۶۰ درصد رشد داشته است. همچنین درآمد حاصل از مدیریت صندوق های سرمایه گذاری در سال مالی ۹۸ نسبت به سال مالی ۹۷ مقدار ۲۳ درصد رشد کرده است. درمجموع سود خالص شرکت تأمین سرمایۀ امید در سال مالی ۹۸ مقدار ۴۴ درصد نسبت به سال مالی ۹۷ دارای رشد بوده است.
علاوه بر آنچه ذکر شد، صندوق های سرمایه گذاری مختلف تحت مدیریت شرکت ازجمله صندوق سرمایه گذاری با درآمد ثابت گنجینۀ امید ایرانیان، صندوق سرمایه‌گذاری سهامی قابل معاملۀ بذر امیدآفرین و صندوق سرمایه گذاری پشتوانۀ سکۀ طلای زرافشان امید ایرانیان توانسته اند با جلب اعتماد سرمایه گذاران، سود مناسبی را به‌صورت مستمر عاید آن‌ها کند و ازاین‌رو امروزه به‌عنوان جایگاهی مناسب برای سرمایه گذاری آحاد مختلف جامعه تلقی میشوند.
شرکت تأمین سرمایۀ امید طی سالیان فعالیت خویش، همواره تلاش کرده تا ضمن انجام وظایف خود در قبال سهامداران شرکت، از تلاش خود در جهت توسعه و رونق بازار سرمایه و اعتلای اقتصاد کشور فروگذار نکند. ازاین‌رو، درصدد است و آمادگی دارد تا به‌عنوان یک‌نهاد واسط مالی، با تمام توان و تجربۀ حاصل از فعالیت چندساله در بازار سرمایه، در آینده و در تداوم این روند، همچون گذشته در بهبود جایگاه بازار سرمایه در تأمین مالی طرحها و بنگاه‌های اقتصادی کشور و کمک به تأمین مالی هر چه بیشتر از طریق بازار سرمایه که همانا یکی از پشتوانه های اصلی بخش واقعی اقتصاد به شمار می آید، تلاش کرده و از این رهگذر به رشد و توسعۀ اقتصادی کشور کمک کند.
مهم ترین برنامه ها، هدف گذاری و پروژههای در دست اجرای مجموعه شما در حال حاضر شامل چه مواردی است؟
در وهلۀ اول، شرکت تأمین سرمایۀ امید قصد دارد به استمرار فعالیت های خویش در حوزۀ پذیره نویسی اوراق بدهی و تعهد پذیره نویسی اوراق بدهی و سهام، مدیریت صندوق های سرمایه گذاری، بازارگردانی اوراق بهادار، مطالعات امکان سنجی فنی، مالی و اقتصادی و مشاوره های مختلف در حوزه تأمین مالی و سرمایه گذاری اعم از مشاورۀ عرضه و پذیرش و مشاورۀ افزایش سرمایه بپردازد. سپس در جهت توسعۀ فعالیت های خویش درصدد است تا به تنوع بخشی به روشهای تأمین مالی از طرق مختلف مانند انتشار انواع دیگر صکوک و استفاده از ظرفیت سایر صندوق های تأمین مالی و سرمایه گذاری مانند صندوق جسورانه (خطرپذیر) بپردازد.
طراحی و پیشنهاد ابزارهای نوین مالی موردمطالعه در شرکت، ورود به حوزه تأمین مالی بین الملل به‌صورت عملیاتی و جذب سرمایه گذاران خارجی به بازار سرمایه، ارائۀ خدمات سبدگردانی، ارائه مشاوره در حوزه مدیریت ریسک، تعمیق و گسترش معاملات الگوریتمی که طی سالیان اخیر اقدامات مهم و مؤثری در این زمینه در شرکت انجام شده است و همچنین کمک به توسعۀ سواد مالی در جامعه از طریق تداوم و گسترش فعالیت آکادمی مالی امید و ترجمه و انتشار کتب بروز و مرجع در حوزه‌های مختلف مالی، سرمایه گذاری و ریسک از دیگر برنامه های شرکت در آیندۀ نزدیک است.
نقاط قوت تأمین سرمایه امید نسبت به دیگر شرکت های فعال در این حوزه چیست؟
بی شک یکی از اصلی ترین نقاط قوت شرکت تأمین سرمایۀ امید، برخورداری از حمایت سهامداران و همچنین داشتن منابع انسانی خبره، نخبه و کارآزموده است. همانگونه که پیش‌ازاین نیز ذکر شد، سهامداران شرکت با حسن اعتماد خویش به عوامل اجرایی شرکت طی سال های اخیر همواره حمایت خویش را از شرکت، فعالیت ها و دستاوردهای آن ابراز داشته اند که موافقت آن‌ها با افزایش سرمایۀ شرکت طی مراحل مختلف از بدو تأسیس تاکنون مؤیدی بر این موضوع است و در حال حاضر شرکت در ادامۀ این حرکت در حال انجام مراحل افزایش سرمایه از ۷ هزار میلیارد ریال به ۱۱ هزار میلیارد ریال در دو مرحله است.
علاوه بر این، شرکت تأمین سرمایۀ امید طی سال های گذشته همواره تلاش کرده است تا با جذب و نگهداشت کارآزموده ترین و نخبه ترین فارغ‌التحصیلان دانشگاهی در حوزه های مختلف علوم مالی و اقتصادی، سرمایۀ اصلی خویش را بهبود ببخشد و بنابراین شرکت توانسته است ضمن بها دادن به ایده ها، نوآوری ها و تلاش های آن‌ها و همچنین تلاش برای رشد و تعالی هر چه بیشتر سرمایۀ انسانی خود، از این رهگذر بهره مند شود و بتواند در ارائۀ نوآوری ها و خدمات مختلف مالی پیشرو باشد.
میزان تعامل و همکاری بورس را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ آیا پیشنهاد و انتقادی در این زمینه به بورس دارید؟
شرکت های تأمین سرمایه در زمینه های مختلف، تعامل خوبی با تمام ارکان بازار سرمایه و ازجمله شرکت بورس اوراق بهادار تهران دارند، اما به‌منظور بهبود این تعامل می توان اصلاحاتی اعمال کرد تا اندک کاستی ها و مشکلات موجود نیز کاهش یابد که ازجملۀ آن‌ها می توان به مواردی چون رفع و یا اصلاح محدودیت قیمتی شرکت ها به‌ویژه شرکت های تازه‌وارد به بازار سرمایه پس از عرضه اولیه، توسعۀ نرم افزارها و زیرساخت های معاملاتی، پیگیری تخلفات مربوط به دست‌کاری قیمتی و فعالیت‌های مجرمانه و مواردی از این قبیل اشاره کرد.
پیشنهاد شما در حوزه رشد و توسعه تأمین سرمایه‌ها در بازار سرمایه چیست؟
در حال حاضر، در صنعت بانکداری سرمایه‌گذاری تعداد ۹ شرکت تأمین سرمایۀ فعال هستند که هر یک از آن‌ها در زمینه‌های مجاز مشغول به ارائۀ خدمات به مشتریان خود هستند. در سال‌های اخیر با توجه به حرکت کلی اقتصاد کشور در حوزۀ تأمین مالی از بانک محوری به‌سوی بازار سرمایه، به نظر می رسد آن گونه که شایسته بوده از ظرفیت این صنعت در کشور بهره برداری نشده است. به عبارت بهتر، بر کسی پوشیده نیست که در شرایط کنونی اقتصاد که کشور با تحریم های ظالمانه روبرو است و ازاین‌رو تأمین مالی فعالیت های اقتصادی مولد کشور از طرق مختلف با چالش هایی زیادی مواجه است شرکت های تأمین سرمایه به‌خوبی می توانند به سهم خود و با همکاری سایر ارکان بخش مالی و اقتصادی کشور، نسبت به حل مشکلات اقتصادی و تأمین مالی کشور اقدام کنند.
وجود برخی مشکلات، مانع از بهره برداری حداکثری از ظرفیت این صنعت شده است که راه برون‌رفت از این مشکلات و موانع در حمایت جدی دولت و قانون گذاران از بازار سرمایه و تأمین مالی از طریق این بازار و تسهیل مقررات و ضوابط تأمین مالی از این طریق است که باهمت مسئولان، می توان در آینده ای نزدیک شاهد کاهش این موانع و نقش آفرینی جدی تر این صنعت و شرکت های تأمین سرمایه به‌ویژه شرکت تأمین سرمایۀ امید در بخش مالی اقتصاد و حمایت از بخش واقعی اقتصاد کشور بود. از مهم‌ترین چالش‌های فراروی توسعه کسب‌وکار در شرکت‌های تأمین سرمایه می‌توان به این موارد اشاره کرد. نخست چالش‌های موجود در حوزۀ مدیریت دارایی شامل ممنوعیت تأسیس صندوق‌های سرمایه‌گذاری جدید توسط نهادهای مالی دارای سهامدار بانکی، محدودیت مربوط به حجم دارایی و تنوع صندوق‌های تحت مدیریت شرکت‌های تأمین سرمایه، عدم امکان ارائه درخواست جهت تصدی سمت مدیریت بیش از یک صندوق سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار با درآمد ثابت، محدودیت در توسعه فناوری‌های مالی در صندوق‌های سرمایه‌گذاری، محدودیت در تغییر ماهوی برای تنوع‌بخشی و افزایش جذابیت سرمایه‌گذاری در صندوق‌های سرمایه‌گذاری، محدودیت‌های مربوط به مدیریت دارایی اختصاصی درزمینه تشکیل سبد مشاع برای گروهی از مشتریان حقیقی یا حقوقی و همچنین پیچیدگی اداری در انعقاد قراردادهای سبدگردانی و امثال آن.
دومین بخش از چالش‌ها به چالش‌های حوزه تأمین مالی مربوط می‌شود شامل برخورد سلیقه‌ای در حجم و کیفیت تأمین مالی مجموعه‌ها، عدم امکان تنوع‌بخشی در سررسیدها و کوپن اوراق، محدودیت در راه‌اندازی صندوق ضمانت اوراق صکوک به‌خصوص برای شرکت‌های کوچک و متوسط و امثال آن.
چشم انداز تأمین سرمایه‌ها را چگونه ارزیابی می کنید؟
همان گونه که روند جذب سرمایه در سال های گذشته و به‌ویژه در چند ماه اخیر نشان میدهد بازار سرمایه در حال بهبود جایگاه خود در میان بازارهای مالی و افزایش سهم خود از تأمین مالی بنگاه های اقتصادی است؛ بنابراین با توجه به قرائن موجود به نظر می رسد بازار سرمایه در آینده به محلی مناسب برای تأمین مالی بنگاه های بخش دولتی و خصوصی تبدیل خواهد شد و این امر مستلزم مشارکت همۀ ارکان بازار سرمایه ازجمله شرکت های تأمین سرمایه در ارائۀ خدمات به بنگاه های مختلف اقتصادی است و از همین منظر، می توان پیش بینی کرد که در کنار رشد سایر صنایع وابسته به بازار سرمایه، این صنعت نیز که نقش مهم و غیرقابل‌انکاری در بازار سرمایه و فرآیند تأمین مالی بنگاه های اقتصادی ایفا می کند شاهد رشد چشم گیر و پرفروغی در آینده باشد.
تحلیل شما از روند اقتصاد ایران و وضعیت بازار سرمایه در سال ۹۹ چیست؟ سهم بازار سرمایه در فرایند توسعه اقتصاد را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ و به نظر شما کدام صنایع یا ابزارهای مالی امکان رشد و توسعه دارند؟
اقتصاد کشور در حال تطبیق خود با شرایط پسابرجام است و تاکنون توانسته است تا حدود زیادی با شوک ناشی از بازگشت تحریم ها خود را انطباق دهد و ازاین‌رو انتظار میرود از این حیث در آینده شاهد بهبود وضعیت اقتصادی کشور باشیم؛ اما از سوی دیگر و با شیوع ویروس کرونا و کاهش فعالیت بنگاه های اقتصادی در اکثر کشورهای دنیا، این موضوع تاکنون تا حدودی بر رشد اقتصادی تأثیرگذار بوده است که پیش‌بینی می‌شود در آیندهای نزدیک، این وضعیت نیز با مدیریت و کنترل نسبی ویروس در کشور، بهبود یابد. بازار سرمایه به‌عنوان یکی از بازارهای مالی فعال کشور همواره به‌عنوان پشتوانهای محکم برای بخش واقعی اقتصاد قلمداد شده و در ماههای اخیر و با توجه به اقبال عمومی به سمت بازار سرمایه، حمایت بازار سرمایه از اقتصاد کشور بیش‌ازپیش بروز یافته است. با توجه به موارد مذکور، انتظار میرود وضعیت کلی اقتصاد کشور در سال جاری نسبت به سال‌های قبل بهبود یابد، موضوعی که در گزارشهای سازمانهای بین‌المللی مانند بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول نیز پیش‌ازاین بر آن تأکید شده بود، اما با توجه به تداوم تحریمها بیشک در آینده باید شاهد رشد روزافزون صنایعی باشیم که حداکثر بومیسازی بر مبنای سیاست‌های اقتصاد مقاومتی در آن‌ها صورت گرفته و کمترین تأثیر را از تداوم تحریمها دریافت میکنند. این صنایع برای تأمین نقدینگی و به‌طورکلی تأمین مالی به ابزارهای مالی موجود در بازار رجوع خواهند کرد و بنابراین تمامی ابزارهای مالی موجود در بازار سرمایه به‌ویژه ابزارهایی که به رفع مشکل نقدینگی بنگاهها کمک میکنند مورد اقبال بیشتری قرار خواهند گرفت.
استقبال از بورس طی سال‌های اخیر افزایش قابل‌توجهی داشته است. مهم‌ترین دلایل بروز این رویکرد را چه میدانید؟
بازار سرمایه در سالها و به‌ویژه در ماههای اخیر شاهد جذب نقدینگی و ورود سرمایه بوده است. با افزایش اقبال عمومی به بازار سرمایه، این بازار رشد و توسعۀ چشمگیر و خیره کنندهای داشته است که از طرفی ناشی از افزایش قیمت ارز، رشد سطح عمومی قیمت ها، انطباق و سازگاری هر چه بیشتر شرکت های حاضر در بازار سرمایه با شرایط پس از برجام و رونق تولید و افزایش درآمد و سود است. البته لازم به ذکر است که حمایت حداکثری دولت از بازار سرمایه نیز به‌عنوان یکی از پشتوانه های اصلی رشد بازار سرمایه محسوب می شود که از آن جمله می توان به عرضۀ سهام شرکت های متعدد در بازار اشاره کرد و با آغاز سال ۱۳۹۹ این موضوع بیشتر تقویت شده است.
لازم به ذکر است که هرچند رونق بازار سرمایه به‌عنوان حامی بخش واقعی اقتصاد کشور، در نوبۀ خود موفقیتی بزرگ به شمار می آید اما باید تلاش کرد تا برخی از تبعات احتمالی آن را به حداقل رساند. برای مثال با افزایش تمایل افراد جامعه به دریافت کد بورسی و حضور به‌صورت مستقیم در بازار سرمایه به نظر می‌رسد درصورتی‌که این افراد با علم و آگاهی کافی و به‌صورت آموزش دیده وارد این عرصه نشده باشند، در آیندۀ نزدیک ممکن است بسیاری از آن‌ها دچار خسران شده و درنتیجه سرخوردگی ناشی از آن تا مدتها از بازار سرمایه روی‌گردان شوند؛ بنابراین باید تدابیری اندیشید تا ضمن جذب حداکثری افراد و سرمایه‌های آن‌ها به بازار سرمایه در جهت رونق تولید به‌ویژه در سالی که از سوی مقام معظم رهبری به‌عنوان «سال جهش تولید» نام‌گذاری شده است آموزش های لازم از سوی بخش های حائز صلاحیت به آن‌ها داده شود تا از تبعات بعدی آن جلوگیری به عمل آید. در همین راستا، آکادمی مالی امید نیز آمادگی دارد تا با توان علمی و تجربۀ کافی درزمینۀ بازار سرمایه در خدمت ارتقای سواد مالی افراد حاضر در بازار نقش آفرین باشد.
ازنظر شما راهکارهای توسعۀ سرمایه گذاری خارجی در سال ۹۹ چه می‌تواند باشد؟
در سال‌های اخیر، در بخش‌های مختلف اقتصادی، تلاش بسیاری در جهت جذب سرمایه‌های خارجی انجام شده است که قابل‌تقدیر است، اما شایان‌ذکر است که یکی از بخش‌های اصلی که می‌تواند به‌صورت زیربنایی به حل مشکلات اقتصادی کشور کمک کند، افزایش جذب سرمایه‌های خارجی از طریق بازار سرمایه است. سرمایه‌هایی که می‌تواند مستقیماً به تأمین مالی منابع موردنیاز شرکت‌های پذیرش‌شده در بورس کمک کند. عملیاتی نشدن ابزارهای مناسب پوشش ریسک نوسان نرخ ارز، صعوبت احراز هویت سرمایه‌گذاران خارجی بر اساس قانون مبارزه با پول‌شویی، مشکلات مربوط به افتتاح حساب توسط سرمایه‌گذاران خارجی، محدودیت‌های موجود در خروج سرمایه توسط سرمایه‌گذار خارجی ازجمله موانع و مشکلات جذب سرمایه گذاران خارجی محسوب می‌شود.
در راستای رفع این مشکلات می‌توان راهکارهای مناسبی در پیش گرفت که برخی از آن‌ها عبارت‌اند از؛ عضویت نهادهای مالی بازار سرمایه و تعامل هر چه بیشتر آن‌ها با نهادهای بین‌المللی در کنار توجه به زیرساخت‌های لازم برای این کار و در صورت لزوم بازنگری و تدوین قوانین و مقررات جامع در حوزۀ بازار سرمایه، تمهید شرایط استفاده از ابزارهای مناسب پوشش ریسک نوسان نرخ ارز، حضور شرکت‌های بزرگ و مجرب داخلی و یا بین‌المللی مشاوره در بازار سرمایه جهت نظارت، ارزیابی و مشاوره در سطح استانداردهای بین‌المللی، تسریع در تأسیس و استقرار مؤسسات رتبه‌بندی و در صورت لزوم ارائۀ مجوز فعالیت به مؤسسات رتبه‌بندی معتبر خارجی، اتخاذ سیاست های تشویقی جهت حضور سرمایه گذاران خارجی، ایجاد شفافیت هر چه بیشتر در قوانین و مقررات حوزۀ سرمایه‌گذاری خارجی بازار سرمایه، استفاده از مزایا و مشوق های مالیاتی بیشتر و متنوع برای جذب سرمایه های خارجی، اتخاذ سیاست‌های تجاری و ارزی مناسب، کاهش فرآیندهای اداری مربوط به پذیرش سرمایه‌گذار خارجی واجد شرایط و اولویت‌بندی صنایع پربازده بورسی که نیازمند سرمایه‌گذاری خارجی است. البته نباید فراموش کرد که تحریم های خصمانه و ظالمانۀ آمریکا در موارد بسیاری مانع از جذب سرمایه های خارجی به کشور و بازار سرمایه می‌شود.
چشم انداز سهام عدالت را در بازار سرمایه چطور می بینید و آیا زیرساخت های قانونی و فنی، آمادگی پذیرش این سهام را در بازار سرمایه دارد؟ طراحی سهام عدالت تا چه میزان در توزیع ثروت تأثیرگذار بوده است و پیشنهاد شما برای مشارکت بیشتر مردم در بازار سرمایه چیست؟
امکان آزادسازی سهام عدالت برای صاحبان آن‌که با موافقت رهبر معظم انقلاب اخیراً فراهم آمده است، زمینه ای است برای افزایش نقش مالکیتی مردم و سهیم کردن هر چه بیشتر آن‌ها در موفقیت هایی که طی دهه های اخیر در اقتصاد کشور به‌رغم تمام تحریم ها و مشکلات اقتصادی برای کشور به دست آمده است. بی شک این امر و آزادسازی سهام عدالت از طریق بازار سرمایه و با سازوکارهایی که از سوی دولت برای آن طراحی‌شده است می تواند به گسترش هر چه بیشتر بازار سرمایه و آشنایی هر چه بیشتر آحاد جامعه با این بازار مالی بینجامد. اتفاقی که هرچند دیرهنگام اما اقدامی صحیح در مسیر حرکت به سمت تعادل میان بازارهای مالی قلمداد می‌شود. بیشک زیرساخت ها و امکانات کنونی بازار سرمایه نمی تواند با وضعیت فعلی از عهدۀ این مهم به‌خوبی برآید اما با برنامه ریزی صورت گرفته از سوی مسئولین امر تا زمان آغاز واگذاری می توان شرایطی را فراهم کرد که با کمترین مشکل، این مهم به سرانجام برسد.
بدون تردید، طراحی سهام عدالت و امکان آزادسازی آن، باهدف توزیع عادلانۀ درآمد میان آحاد جامعه به‌ویژه بخش کمتر برخوردار جامعه صورت گرفته است که می توان با اقدامات تکمیلی در آینده زمینۀ جبران کاستی های گذشته را فراهم آورد. انتخاب بازار سرمایه برای آزادسازی سهام عدالت، می تواند زمینه ساز آشنایی اکثریت افراد جامعه با ظرفیت ها، امکانات و توانمندی های بازار سرمایه در تأمین مالی بنگاه های اقتصادی و منافع سرمایه گذاری در آن باشد. تسهیل در صدور کدهای بورسی این افراد، آموزش علوم مالی و سرمایه گذاری به آن‌ها و ارتقای سطح سواد مالی و فرهنگسازی سرمایه گذاری، در نظر گرفتن مشوق های مختلف برای حضور افراد در بازار سرمایه و تشریح مزایای حضور در این بازار ازجمله مواردی است که می تواند به مشارکت هر چه بیشتر مردم در بازار سرمایه بیانجامد.
به نظر شما فروش سهام دولتی در سال ۱۳۹۹ چه تأثیری بر بازار سرمایه خواهد داشت؟
عرضۀ شرکت های مختلف چه در بخش دولتی و چه در بخش خصوصی سبب خواهد شد که از سویی سرمایه های جذب‌شده به بازار سرمایه به سمت تولید و بخش واقعی اقتصاد جریان یابد و از شکل گیری حباب در قیمت سهام مختلف جلوگیری به عمل آورد و از سوی دیگر، دولت باعرضۀ سهام خود به عموم مردم می تواند ضمن مشارکت دادن افراد در سرمایه های ملی، نسبت به تأمین مالی طرح های اقتصادی خود همت گمارد و از درآمدهای کسب‌شده از طریق فروش سهام خود در بازار سرمایه نسبت به جامۀ عمل پوشاندن به برنامه های خود در قالب برنامۀ ششم توسعه و بودجۀ سال ۱۳۹۹ گام بردارد.
اثرات بحران ویروس کرونا و تأثیر آن در متغیرهای کلان اقتصادی تا چه میزان بوده است و میزان تاب‌آوری اقتصاد ایران در این برهه چگونه ارزیابی می‌کنید؟
بحران اقتصادی متأثر از شیوع ویروس کرونا موضوعی است که تمامی کشورهای دنیا را درگیر خود کرده است. کشور ما هم از این موضوع مبرا نیست و تحت تأثیر اثرات مخرب این بحران قرار گرفته است. با توجه به تعطیلی بعضی از بنگاه های اقتصادی به دستور ستاد ملی مبازره با ویروس کرونا در کشور به نظر می رسد که این موضوع تا حدودی بخش تولید و فروش شرکت های مختلف را متضرر سازد؛ اما در چند روز اخیر که تا حدودی شدت بیماری در کشور کاسته شده است مشاهده می شود که شرکت‌های مختلف بورسی اقدام به شفاف سازی در خصوص اثرات ویروس کرونا بر کسب وکار خود کرده اند و ملاحظه می شود که درصد بالایی از آن‌ها میزان تاب آوری بالایی در مقابل این بیماری داشته اند و گاهی مشاهده می شود که شیوع این ویروس هیچ‌گونه تأثیری بر کسب وکار بنگاه ها نداشته است؛ بنابراین به‌طورکلی می توان گفت که اگر رتبۀ ایران در شیوع ویروس کرونا را با کشورهای دیگر که درگیر این موضوع هستند مقایسه کنیم متوجه می شویم که تحمل و کشش اقتصاد ما در برابر این ویروس نسبت به سایر کشورها بالاتر بوده است.
اقتصاد ایران را در دوران پسا کرونا چگونه ارزیابی می‌کنید؟
گرچه بحران اقتصادی ناشی از شیوع ویروس کرونا بر اقتصاد ایران تأثیرگذار بوده است، اما می‌توان آیندۀ روشنی برای اقتصاد کشور در شرایط پساکرونایی متصور بود، چراکه ایران نشان داده است که در برابر بحران‌های این‌چنینی مقاومت بالایی دارد. به‌عبارت‌دیگر به دلیل اینکه اقتصاد ایران سال‌هاست در شرایط تحریم قرار دارد، مردم و کسب‌وکارها توانایی انطباق سریع و خروج از شرایط وخیم را کسب کرده‌اند. به‌علاوه، حس وحدت در میان ایرانیان قابل‌توجه است و درنتیجه به نظر می‌رسد اقتصاد کشور می‌تواند بعد از رفع بیماری کرونا در بازۀ زمانی اندک به وضعیت عادی خود برگردد.
پیش‌بینی شما از بازار جهانی نفت، ارز و طلا در سال ۹۹ چیست؟
با شیوع ویروس کرونا و کاهش فعالیت‌های اقتصادی در جهان و کاهش مصرف فرآورده‌های نفتی قیمت نفت به‌شدت کاهش یافت. در حال حاضر هیچ‌گونه مدیریتی بر بازار نفت وجود ندارد و شرایط فعلی به زیان کشورهای تولیدکننده نفت است. در سال‌های گذشته دولت با فروش نفت و تبدیل آن به ریال، عمدۀ بودجۀ خود را تأمین می‌کرد، اما اخیراً به دلیل بازگشت تحریم‌های اعمال‌شده، فروش نفت ایران به‌شدت کاهش یافته است.
بنابراین ازاین‌رو فرصت مناسبی برای دولت به‌منظور رهایی از تصدی‌گری و عرضه دارائی‌های مازاد و بنگاه‌های اقتصادی و تولیدی به بخش خصوصی در راستای اجرای خصوصی‌سازی از طریق بازار سرمایه است.
شرکت تأمین سرمایۀ امید نیز طی سالیان فعالیت خویش، همواره درصدد آن برآمده تا ضمن انجام وظایف خود در قبال سهامداران شرکت، از تلاش خود در جهت توسعه و رونق بازار سرمایه و اعتلای اقتصاد کشور فروگذار نکند. ازاین‌رو بر آنیم تا به‌عنوان یک‌نهاد واسط مالی با تمام توان و تجربۀ حاصل از فعالیت چندساله در بازار سرمایه همچون گذشته بکوشیم تا به سهم خود در بهبود جایگاه بازار سرمایه در تأمین مالی طرحها و بنگاه های اقتصادی کشور و کمک به تأمین مالی هر چه بیشتر از طریق بازار سرمایه که همانا یکی از پشتوانه های اصلی بخش واقعی اقتصاد به شمار می آید، تلاش کرده و از این رهگذر به رشد و توسعۀ اقتصادی کشور کمک کنیم.
