معرفی معاونت توسعه بازار و مطالعات اقتصادی بورس کالای ایران

معاونت توسعه بازار و مطالعات اقتصادی در راستای تضمین کارایی فرآیندهای معاملاتی بورس کالای ایران مطابق با استانداردهای جهانی در کنار گسترش و تعمیق بازار ابزارهای مالی تشکیل شده است. این معاونت هم‌اکنون متشکل از مدیریت مطالعات اقتصادی و امور بین‌الملل، مدیریت بازارهای مالی، مدیریت بازارهای مشتقه و صندوق‌های کالایی و اداره نظارت بر بازار اوراق بهادار است.

مدیریت مطالعات اقتصادی و امور بین‌الملل
مدیریت مطالعات اقتصادی و امور بین‌الملل بازوی پژوهشی شرکت بوده و همچنین در حوزه توسعه روابط بین‌الملل فعالیت می‌کند که اهم اهداف و وظایف این مدیریت به شرح زیر است:

وظایف
مطالعه در حوزه ابزارهای مالی موجود در بورس‌های جهانی و امکان به‌کارگیری آنها؛
همکاری با واحدهای عملیاتی جهت شناسایی چالش‌های موجود در فرآیندهای معاملاتی و ارائه پیشنهادات جهت رفع آنها؛
بررسی ساختار حاکمیتی، نظام قانونی و چهارچوب نظارتی بورس‌های جهانی؛
همکاری با نهادهای عمومی و دولتی جهت شناسایی نیازهای آنها و بررسی امکان تأمین آنها در چهارچوب بازار سرمایه؛
ارائه پیشنهادات اصلاحی در حوزه دستورالعمل‌ها و قوانین موجود در صورت نیاز؛
مطالعه ظرفیت‌های موجود در حوزه توسعه تجارت با کشورهای منطقه؛
مطالعه آثار اقتصادی سیاست‌های دولت در حوزه بازار سرمایه یا صنعت کالاهای مورد عرضه در بورس؛
مطالعه وضعیت اقتصادی و چالش‌های صنایع مختلف و ارزیابی امکان حل آنها با ابزارهای موجود در بورس؛
پاسخگویی به نهادهای نظارتی در خصوص عملکرد بورس کالا در حوزه قوانین بالادستی.
اهداف و مأموریت‌ها
توسعه بازارهای کالایی؛
ایجاد آشنایی عمومی داخلی و بین‌المللی نسبت به بازارهای بورس؛
شناسایی چالش‌های موجود در فرآیندهای معاملاتی و ارائه راهکار جهت رفع آنها.

مدیریت بازارهای مالی
مدیریت بازارهای مالی در حوزه راه‌اندازی و نظارت بر معاملات ابزارهای مالی ازجمله اوراق گواهی سپرده کالایی و انبارهای پذیرش‌شده فعالیت می‌کند و اهم اهداف و وظایف این مدیریت به شرح زیر است:

وظایف
شناسایی و مطالعات امکان‌سنجی راه‌‎اندازی ابزارهای مالی جدید؛
ارائه پیشنهاد در خصوص ابزارهای مالی جدید در شورای عالی بورس و پیگیری مصوبات موردنیاز؛
شناسایی و پذیرش دارایی‌های پایه جدید برای توسعه بازار گواهی سپرده کالایی؛
شناسایی و پذیرش انبارهای حائز شرایط استاندارد برای دارایی‌های پایه مختلف؛
نظارت فعال و پایش روزانه ورود و خروج کالاها در انبارهای پذیرش‌شده از طریق دوربین مداربسته انبارها و سایر روش‌ها؛
رسیدگی به تقاضای نهادهای متقاضی اخذ مجوز بازارگردانی و اخذ مجوز از سازمان بورس و اوراق بهادار؛
بازرسی کمی و کیفی دارایی‌های سپرده شده در انبارهای پذیرش‌شده به‌صورت دوره‌ای؛
شناسایی نیازمندی‌ها برای توسعه فنی سامانه‌های مورداستفاده و ارائه سندهای توسعه و پیگیری جهت پیاده‌سازی؛
پیشنهاد اصلاحات موردنیاز در دستورالعمل‌ها و ضوابط ابلاغ شده به بورس کالای ایران و به‌روزرسانی ضوابط و استانداردهای مورداستفاده در پذیرش و نظارت بر انبارها؛
اجرای کارکردهای گواهی سپرده کالایی ازجمله توثیق، ابزار تحویل در قراردادهای مشتقه، سلف استاندارد و … ؛
توسعه دامنه دارایی‌های پایه اوراق گواهی سپرده از طریق رفع چالش‌های مالیاتی؛
پایش بازار گواهی سپرده کالایی و شناسایی نیازمندی‌های توسعه‌ای ذی‌نفعان؛
همکاری با نهادهای دولتی، وزارتخانه‌ها و نهادهای ناظر جهت بهبود فرآیندهای بازار؛
بازبینی و بهبود استانداردهای دارایی‌های پایه گواهی سپرده کالایی در تعامل با متخصصان مربوط؛
شناسایی و بهینه‌سازی روش‌های ارزیابی کمی و کیفی دارایی‌های پایه در بازار گواهی سپرده کالایی.

اهداف و مأموریت‌ها
توسعه ابزارهای مالی به‌منظور تسهیل شرایط سرمایه‌گذاری در حوزه کالایی؛
توسعه معاملات گواهی سپرده کالایی و تسهیل دسترسی به آن‌ برای همگان؛
تسهیل امکان تأمین مالی برای ذی‌نفعان بازار از طریق ابزارهای مالی؛
تعمیق بازار گواهی سپرده کالایی از طریق یکپارچه‌سازی نمادهای معاملاتی جهت کشف نرخ منصفانه؛
ارتقاء استانداردهای کیفی حوزه کالایی از طریق ارتقاء استانداردهای پذیرش کالا در انبارهای بورسی؛
ایجاد بستر توسعه و بهبود نظام انبارداری در کشور؛
یکپارچه‎سازی معاملات و تسویه گواهی سپرده کالایی.

مدیریت بازارهای مشتقه و صندوق‌های کالایی
مدیریت بازارهای مشتقه و صندوق‌های کالایی در حوزه ایجاد بستر انجام معاملات مشتقه و تسویه آنها فعالیت می‌کند و اهم وظایف و اهدافش نیز به شرح زیر است:

وظایف
توسعه ابزارهای مالی فعلی از طریق راه‌اندازی دارایی‌های پایه جدید (تهیه امیدنامه دارایی‌های پایه پیشنهادی بازار مشتقه و طرح در هیئت مدیره/ هیئت پذیرش و راه‌اندازی معاملات مشتقه مبتنی بر آن دارایی)؛
توسعه ابزارهای مالی و قراردادهای مشتقه در بورس کالای ایران از طریق شناسایی و مطالعات امکان‌سنجی برای راه‌‎اندازی ابزارهای نوین مالی، طراحی فرآیندهای اجرایی معاملاتی و مقرراتی برای ابزارهای جدید؛
امکان‌سنجی و اجرای فرآیندهای تسهیل‌کننده سرمایه‌گذاری و معاملات برای فعالان بازار در حوزه مقرراتی؛

پذیرش صندوق‌های کالایی (دریافت مدارک پذیرش و پذیره‌نویسی صندوق‌های کالایی)؛
فراهم‌سازی بستر انتشار اوراق سلف موازی استاندارد (دریافت مستندات اوراق سلف، تهیه گزارش‌های مربوطه، ارائه طرح توجیهی پذیرش اوراق در جلسه هیئت پذیرش)؛
عارضه‌یابی موانع و مشکلات قراردادهای مشتقه، صندوق‌های کالایی و اوراق تأمین مالی و ارائه راهکار جهت بهینه‌سازی عملکرد بازار؛
رسیدگی و جذب نهادهای متقاضی برای بازارگردانی بازار مشتقه و بررسی و تعیین پارامترهای بازارگردانی و اخذ مجوز بازارگردانی از سازمان بورس و اوراق بهادار؛
پشتیبانی عملیات بازار مشتقه (راه‌اندازی و تعریف نماد معاملاتی، پایش و مدیریت ریسک بازار، انجام فرآیند تسویه روزانه قراردادهای مشتقه و اجرای فرآیند تحویل و تخصیص دارایی در سررسید معاملات)؛
استفاده از کارکردهای بازارگواهی سپرده کالایی در بازار مشتقه ازجمله توثیق گواهی به‌جای وجوه تضمین قراردادهای مشتقه، تسهیل فرآیند تحویل قراردادهای مشتقه، امکان‌سنجی استفاده از گواهی سپرده در فرآیند تسویه و تحویل سلف موازی استاندارد.

اهداف و مأموریت‌ها
بهبود و به‌روز نمودن فرآیندهای آموزش و اطلاع‌رسانی برای فعالان بالقوه و بالفعل بازار به‌منظور تکمیل زنجیره ابزارهای معاملاتی بر روی دارایی‌های پایه مختلف؛
توسعه دارایی‌های پایه در بخش‎های کشاورزی و صنعت؛
توسعه بازار سلف موازی استاندارد و راه‌اندازی بازار سلف موازی ارزی؛
جذب نقدینگی از طریق توسعه فرصت‌های سرمایه‌گذاری؛
برنامه‌ریزی در راستای توسعه بازار قراردادهای مشتقه و صندوق‌های کالایی جهت افزایش حجم و ارزش معاملات و افزایش تعداد صندوق‌ها و اوراق سلف؛
ارتباط با بازارهای مشتقه بین‌المللی برای تبدیل شدن به مرجع قیمتی کالاها؛
ایجاد بستری مناسب برای دولت و نهاد‎های دولتی (ازجمله بانک مرکزی) به‌منظور کنترل سیاست‌های پولی و مالی.

اداره نظارت بر بازار اوراق بهادار
درنهایت اداره نظارت بر بازار اوراق بهادار که در حوزه شناسایی تخلفات اوراق فعالیت می‌کند، همچنین دارای وظایف و اهداف زیر است:

وظایف
نظارت مستمر بر روند انجام معاملات در هرروز و ارائه گزارشات هفتگی بر اساس گزارشات روزانه از حجم و ارزش معاملات؛
کشف تخلفات احتمالی در بازار اوراق بهادار بورس کالا ایران و برخورد با افراد حقیقی و حقوقی متخلف مطابق با ضوابط و دستور‌العمل‌های موجود (مسدودسازی دسترسی برخط مشتریان، تذکر کتبی به کارگزاران، درج تخلف در پرونده کارگزار در صورت لزوم، تعهد گیری از مشتریان متخلف و رصد رفتار معاملاتی این افراد و …)؛
تهیه پرونده‌های تخلفاتی و تکمیل آنها با توجه فرآیند رسیدگی؛
نظارت بر معاملات بازار مالی (شامل گواهی سپرده، صندوق‌های سرمایه‌گذاری و اوراق سلف استاندارد) و بازار مشتقه (شامل قراردادهای آتی و اختیار معامله)؛
تأیید معاملات بلوک در بازار ابزار‌های نوین مالی؛
ابطال معاملات مطابق با ضوابط و دستور‌العمل‌های موجود؛
رصد بزرگ‌ترین خریداران و فروشندگان حقیقی و حقوقی در هر نماد و دارایی پایه؛
نظارت بر عملکرد بازارگردان‌ها در خصوص انجام تعهدات خود و گزارش آن؛
گزارش‌های پیشنهادی در خصوص عملکرد بازار با دیدگاه نظارتی؛
گزارش معاملات هماهنگ و چرخشی در بازار ابزار‌های نوین مالی و مشتقه به تفکیک نماد و تاریخ؛
تهیه گزارش‌های مدیریتی در خصوص مشتریان حقیقی و حقوقی فعال در بازار ابزار‌های نوین مالی و مشتقه؛
گزارش تحلیلی از عملکرد، پیش‌بینی، امکان‌سنجی و ارزیابی ریسک ابزار‌های موجود در بازار ابزار‌های نوین مالی و مشتقه؛
پاسخ به استعلام در خصوص ریز تراکنش‌ها و معاملات افراد حقیقی و حقوقی در بازار ابزار‌های نوین مالی و مشتقه.

اهداف و مأموریت‌ها
نظارت مستمر و پیوسته بر بازار ابزار‌های نوین مالی و بازار مشتقه؛
تهیه و تکمیل گزارش‌های نظارتی و پرونده‌های تخلفاتی؛
پاسخ به استعلامات درون و برون‌سازمانی؛
تعریف و ایجاد پیش‌خوان و گزارش‌ها بر روی سامانه بیدار.